’t Vlaggeschip van ‘A Star is born’

“Je krijgt het echt heet van de naald”, zegt Chris Beuker, eigenaar van een schaats- en skeelerwinkel aan de Oosterkade en uitvinder van de gesmeerde schaats. “We zijn van plan dat drijvende paviljoen te integreren in de uitbreiding van de jachthaven. Die uitbreiding ligt er al, die is aangelegd in het kader van het baggerproject. Er hebben tijdelijk woonschepen aan gelegen. Inderdaad, dat is die steiger aan de overkant van de Oosterhaven. Aan de zuidkant ja. Daar leggen we hem neer.” Die kale steiger even voorbij de Brink-flats ligt er op een tijdelijke vergunning vanwege dat baggerproject. “Maar”, zegt Beuker, “we zijn er nu mee bezig om dat om te zetten in een permanente vergunning.” Het paviljoen wordt multifunctioneel, zegt hij. “Er komen vele nationaliteiten in de haven, die kunnen er een babbeltje maken. Maar binnen zit ook een grote ruimte en het is de bedoeling om daar exposities en af en toe een concert te houden. En dat alles zonder commercieel oogmerk.”

Het ziet er deerniswekkend uit, het drijvende paviljoen dat de Japanse architect Fumihiko Maki voor A Star is Born ontwierp. Bedoelde Maki het bij die cultuurmanifestatie (1996) als “kleine oase van rust”, “een sprookjesachtig ding voor kinderen” en “een zeepbel waarin de mensen de stad even kunnen vergeten”, op dit moment lijkt het wat al te extreem in die bedoelingen doorgeschoten. Schijnbaar vergeten ligt het op een achterafplek aan de doodlopende Gideonweg. De stangen roesten en de lappen hangen eraan. Maar Beuker gaat het opknappen en exploiteren. En dan krijgt het een plek in de Oosterhaven, alleen niet aan de kant waar die boulevard vanaf de Ikea had moeten komen.

De gemeente Groningen springt nogal slordig om met de paviljoens die ze onder architectuur voor haar cultuurmanifestaties laat bouwen. Hoewel die toch een lieve cent moeten hebben gekost. Eerder dreigde al de shredder voor de Video Folly van Coop Himmelblau. Die heeft nu een mooi plaatsje in Delfzijl, naast een kantoor van een onderneming die de Folly liet opknappen. En dat het drijvende paviljoen van Maki nu de slopershand ontloopt, is evenmin op de eerste plaats te danken aan de gemeente.

“Ik ben de redder van dat ding!”, zegt Andre Hoornstra, beeldend kunstenaar en galeriehouder. “Daar ben ik wel vijf jaar mee bezig geweest! Ik heb ’t aangekaart bij de gemeente dat hij lag te verroesten. Ze hadden hem eigenlijk afgeschreven en wilden hem laten slopen. Er was onderzoek geweest van deskundigen, in opdracht van de gemeente. En hun conclusie was dat het paviljoen niet meer te herstellen viel.”

Hoornstra lacht: “In die commissie zaten nota bene de heren in die hem hadden laten bouwen, zoals Ypke Gietema.” Hij zocht contact met Maki en vertelde de architect dat de gemeente Groningen diens geesteskind wilde laten slopen. “Maki reageerde woedend”, zegt Hoornstra. “Ik heb uitgezocht hoe het met de rechten van de architect zat, en een advocaat die het nog eens voor me bekeek kwam al gauw tot de conclusie dat we een sterke zaak hadden. En daarom ging de gemeente overstag.”

De gemeente bepaalde dat het paviljoen als kunstwerk in stand moest blijven en een openbare functie moest krijgen. Alleen mocht het haar geen cent kosten. Een van de vier ingediende ondernemingsplannen kwam van Hoornstra. “Als je het goed bekijkt”, taxeert hij, “dan moet je even wat roest wegwerken – dat ben ik als woonschipper wel gewend. Het duurste is nog dat zeil. Want het casco lekt niet. De stahoogte is binnen twee meter dertig, laat mij daar maar een galerietje beginnen. Met af en toe kleinschalige cultuurprojecten op de tribune. Dat was mijn ondernemingsplan. Maar de gemeente was bang om het aan mij te geven. Het moest voor een symbolische prijs en ze waren bang dat ik hun om subsidie zou vragen.”

Hoornstra had anders al een mooi plekje voor Maki’s creatie in gedachten: “In de tankerinham bij het Oude Winschoterdiep tegenover De Linie. Achteraf bleek dat daar op het Europapark ook nog eens een cultuurpark met paviljoentjes komt. Wat wil je nog meer?”