Buskruit en tolerantie

Adam Nicolson staat in The Guardian stil bij het feit dat het straks 400 jaar geleden is dat in Londen het ‘Gunpowder Plot’ werd ontdekt, een samenzwering om het Engelse parlement op te blazen, met de koning erbij. Volgens Nicolson waren de katholieken de moslems van 1605.

Onder de nieuwe koning, Jacobus II, stond dat jaar de deur op een kier naar meer tolerantie voor de stevig onderdrukte katholieken van Engeland. Maar er was ook een hele kleine minderheid van radicale ‘papisten’, verknocht aan de zaak van de contra-reformatie en wars van nationale verzoening. Zoals Guy Fawkes, die in ‘onze’ Tachtigjarige Oorlog aan de ‘verkeerde’, Spaanse kant meevocht. Onder valse naam gerepatrieerd, stouwde hij, gesponsord door een groep fanatiek-katholieke heren, een kelder onder het Londense parlementsgebouw vol met tonnetjes buskruit.

De zaak kwam uit voordat de boel de lucht in vloog, maar dat maakte niet uit, de reactie was verschrikkelijk. De deur naar meer tolerantie ging met een harde klap dicht en de wettelijke achterstelling van de katholieken duurde nog ruim twee eeuwen. Het verhaal van de samenzwering van Fawkes, concludeert Nicolson, houdt een dringende waarschuwing in:

“A tolerant, multi-layered and in many ways subtle approach to cultural diversity was quite suddenly and for a very long time thrown into reverse by an attack made on the majority culture by a tiny, partially unhinged group of murderous maniacs. They represented no one but themselves, but their actions were frightening enough for the majority culture to close down on them and any one who looked like them.”