Drakeninflatie

Bij het opruimen van ouwe kranten vond ik berichten in het Parool en de Volkskrant over de archeologische activiteiten op het Damrak, waar ooit de haven van Amsterdam lag.Deze put op de Noordzuidlijn blijkt een archeologische goudmijn. Een topstuk dat er tevoorschijn kwam is het gave tinnen schutterstekentje van rond 1450, dat Sint Joris en de Draak voorstelt.

Sint Joris was de schutspatroon of beschermheilige van de Amsterdamse schutterij. De eigenaar van het insigne moet een burger geweest zijn, die met zijn wapen opkwam voor de stad. Zulke insignes werden door een tinnegieter gegoten in malletjes. Dat klinkt goedkoop, maar ongetwijfeld zat er in die tijd – figuurlijk gesproken – een behoorlijk prijskaartje aan vast. Hoe het onderscheidingsteken in de plomp belandde, daar kan je alleen maar naar gissen. Vertrok een malcontent of delinkwent voor altijd naar den vreemde en gooide hij dat insigne het water in om van zijn identiteit af te zijn? Of was het een daad van vernedering, uitgeoefend op een schutter die zijn eer vergat?

In elk geval wijst het insigne er weer op, dat in uitbeeldingen van Sint Joris en de Draak het monster lange tijd als vrij klein werd voorgesteld. Dat is een zelden onderbroken iconografische traditie van de Middeleeuwen tot in de twintigste eeuw, kijk hier maar. Of Sint Joris nu te paard of te voet, met lans dan wel zwaard de draak over de kling jaagt, in het gros van de gevallen torent hij hoog boven de draak uit, is de draak eigenlijk maar een petieterig monster, niet groter of afschrikwekkender dan een modale Komodovaraan.

Moderne figuratieven daarentegen, zoals Morillos en Hageman en allerlei fantasyschilders, maken in hun voorstellingen de draak juist veel groter dan Sint Joris. En hier treft dan een ongerijmdheid. Want de ouden geloofden vaak nog in het bestaan van draken, terwijl de moderne mens dat juist niet doet. Waarom beeldde die oude die draak dan af als een onderkruipsel, waarmee hij tevens de krijgskundige capaciteiten van de heilige Joris ernstig tekort deed, terwijl de ongelovige nazaat de draak van die kolossale proporties meegeeft?

Wellicht wilde de oude juist de andere, geestelijke grootheid van de heilige Joris benadrukken. Maar hij wist ook nog niets van Dinosauriërs af. Daarentegen gaat de ‘moderne’ de scepsis tegen met vertoon. En dat doet hij gewapend met kennis van de voorwereldlijke reptielen.