Podzol en geel zand

Morgen is het een jaar geleden dat mijn vader overleed.

In september viel hij een paar keer flauw, waarbij hij ook een flinke hoofdwond opliep. In het Meppeler ziekenhuis onderzocht, bleek hij uiteindelijk een hersentumor zo groot als een kers in zijn hoofd te hebben. Hij kwam op de wachtlijst voor een operatie.

Die ingreep zou in Zwolle plaatsvinden. Maar mijn moeder en hij gaven de voorkeur aan het Academisch Ziekenhuis hier in Groningen. Een kwestie van goeie ervaringen vooral. Helaas bleek het voor de ziekenhuizen nog niet zo gemakkelijk om papieren van Zwolle naar Groningen te krijgen. En mijn broer, zelf werkzaam in het AZG, heeft nog ettelijke keren zitten soebatten om een wat hogere prioriteit.

Op woensdag 26 november vond de operatie plaats. Vooraf kregen we de waarschuwing dat die riskant was en vijf uur zou duren. Echter, in drie uur waren ze klaar. De kers hing slechts met een enkel steeltje aan één bloedvaatje. Ook een goed teken was dat hij op de intensive care ’s avonds even bijkwam en glimlachte. Een paar dagen later zat hij alweer fleurig rechtop in bed, was zelfs al eens op de been geweest, en at met smaak. De Werthers’ Echte maakte hij in een mum van tijd krakend soldaat.

Wel was hij af en toe flink in de war. Er hing een reproductie aan de muur, van een impressionistisch landschap uit het Boston Museum of Fine Arts. De naam van het museum stond in koeien van letters onderaan de reproductie. Maar toen hij die naam voor zichzelf hardop las, kwam er heel iets anders uit. Weer helder, had hij in moeilijke gesprekken geen zin. Je kon hem geen groter plezier doen dan te praten over koetjes en kalfjes, met een enkele kwinkslag er tussendoor.

De op kweek gezette kers bleek intussen een uitzaaiing van een melanoom, een huidkanker die meestal jonge mensen treft. Er moest nog worden gezocht naar eventuele andere uitzaaiingen, alsmede de bron, maar hij had een vergrote moedervlek op zijn lip, dus als je het mij vraagt zou daar die kiem wel eens kunnen liggen. Als het niet lukte om de bron en de andere metastasen te vinden, aldus de Nurse Practitioner tegen mijn broer, dan was de prognose nog een half jaar. In zo’n kwart van de gevallen konden de artsen ‘het’ niet vinden. In elk geval moest het gebied rond de weggehaalde kers nog bestraald, in tien sessies waar hij ontzettend tegenop zag.

In afwachting van die behandeling ging hij op 1 december naar huis. Ook daar at hij als een tijger. De haringen en garnalen die mijn broer uit Katwijk meebracht schrokte hij op alsof hij uitgehongerd was. Maar zijn krachten kreeg hij er niet door terug. Eerst kon hij nog enkele meters zonder ondersteuning lopen, na anderhalve week ging zelfs dat niet meer. Mijn moeder moest hem niet alleen wassen, maar ook gaan voeren. Bovendien kon hij zijn ontlasting niet meer goed ophouden. Het werd tijd voor thuiszorg.

Omdat hij geen hoofdpijn meer had, was een middel om vochtdruk van de hersenen te nemen al gestopt. Wellicht iets te voorbarig. Op 13 december kreeg hij ’s ochtends vroeg een verschrikkelijk zware epileptische aanval. Wat betekende dat hij opnieuw met zwaailicht naar het Meppeler ziekenhuis ging. Daar is hij niet meer bijgekomen, lag de eerste dagen te krimpen en te woelen van de pijn, tot ze de morfinedoses verhoogden. Wat restte was een hoorbaar steeds moeizamer ademhaling. Op maandag 20 december gaf hij onopgemerkt de geest in zijn slaap.

De middag voor kerst is hij begraven. Het was mooi weer, die dag. Vlakbij het pas gedolven graf – podzol en geel zand – zaten koolmezen in een eik te spelen. Hij zou er veel plezier aan hebben beleefd.