Loop niet naar de pomp

Ik lees hier dat ze de ouwe dorpspomp van Noordhorn weer “in ere” willen gaan herstellen. Maandag waren gemeentewerkers er bij de hervormde kerk bezig met het planeren van grond voor parkeerplaatsen. Ze vonden een put die met een ijzeren plaat afgedekt was. Volgens een lokale deskundige was er op die plek eeuwenlang een dorpsput en later dus de dorpspomp geweest. Vandaar de resurrectie-gedachte.

Als ze nou maar niet op het quasi-barmhartige vervolg-idee komen om het water uit die put zonder nader onderzoek ter beschikking te stellen aan dorstige passanten. Zo dicht bij het kerkhof lijkt me dat vocht niet gezond.

In de stad Groningen had je in de negentiende eeuw een bij het volk immens geliefde drinkwaterput pal op het Martinikerkhof, ‘stroomafwaarts’ van de Grote Markt. Op het tussenliggende gedeelte kwamen een paar jaar geleden bij een opgraving honderden kisten met skeletten tevoorschijn. Die publieke Sint Jansput stond zo’n beetje voor het Feithhuis en in tijden van cholera vielen er juist onder de vaste klandizie van deze prachtvoorziening heel wat doden.

Hoe lang de put in Noordhorn al niet meer gebruikt wordt is onbekend, maar met de komst van de waterleiding zal hij geleidelijk aan in onbruik geraakt zijn.

In Noordhorn kregen ze vast later waterleiding dan in de stad. Vandaar dat ik nog even in Pim Kooij  zijn proefschrift over Groningen rond 1900 heb opgezocht wanneer er waterleiding in de stad kwam en wat voor gunstige gevolgen dat had. In 1881 kregen de eerste 221 adressen hier een tappunt, en daarna liep dat steeds verder op, ook omdat de minst-draagkrachtigen vanaf 1883 het leidingwater gratis kregen. Tegelijkertijd daalde het sterftecijfer van 31,9 promille in 1870 tot 11,4 promille in 1914. Vooral de besmettelijke epidemische ziekten verdwenen als doodsoorzaak. De laatste cholera-epidemie was toen al geweest, maar er vond in deze periode wel degelijk een opmerkelijke daling van de sterfte aan typhus plaats.