Van belang voor feministen en macho’s

Het octavodeeltje lag in 1751 voor een schelling of sestehalf (5,5 stuiver) te koop in de boekwinkel van Jacob Sipkes. Sipkes was tevens de drukker en uitgever van de Groninger Courant. In het nummer van 2 april dat jaar had hij nog wat ruimte over. Vaak vulde hij die met boekenreclame, en dit keer zette hij er op zijn manier de titel neer:

“Ernstige en Boertige REEDENVOERING tot bewys Dat de Vrouwen verre van edeler dan de Mannen zyn, ten voordeligste genomen in de Weereld niet anders dan een noodzakelyk kwaad zyn, teegenstrydig met het werkje van H.C. Agrippa die ’t Vrouwelyke Geslagt in agting en waarde meer houd als dat van de Mannen. Opgedraagen aan Alle Heeren, Meesters, en Opper-Bevelhebberen der vrouwen en Huysgezinnen door Symon van Leeuwen, S.J. Zoon.”

Medio jaren tachtig, toen ik deze titel uit de krantenlegger overschreef, vond ik het grappig dat een mij tamelijk bekende discussie eeuwen geleden blijkbaar ook al speelde. In de marge van mijn notitie zette ik alvast een categorie neer: M.V.M. Voor het geval dat ik eens iets over man, vrouw en maatschappij in het verleden zou willen gaan schrijven.

Vandaag, bij het overtikken van die ouwe notitie, besloot ik op de auteur en de titel te gaan googelen. De schrijver, een Haagse notaris de leefde van 1625 tot 1682, behoorde volgens Buisman tot de populairste van de zeventiende eeuw. De titel bleek niet voorradig in de Groninger UB, maar wel weer in de KB. En – verrassing – het werkje is te koop bij een internet-antiquariaat, Deliver as Promised, dat hem aanbiedt in één band met het vrouwvriendelijke betoog waarop het reageerde, welk betoog geschreven is door de Duitse humanist Henricus Cornelius Agrippa (1486-1535):

“Vermaakelyk tractaat. Waar in op een Satyrische en aangename wyse ondersogt en aangetoond werd dat het Vrouwelyk Geslagt in agting en waarde, vrij meer in Luister en aanzien gehouden moet werden als dat van Mannen. In de Vyftiende Eeuw in het Latyn Beschreven door Henricus Cornel. Agrippa neevens een kort uittreksel van desselfs Leeven; in welke deselve geweest is history-schrijver van Keiser Karel de Vijfde.”

Beide deeltjes in het bandje zijn gedrukt in 1733, en volgens het antiquariaat zeer zeldzaam. Van het ene zitten er maar twee exemplaren in Nederlandse bibliotheken, en van het andere maar drie. Het bandje bij het antiquariaat is zelfs het enig bekende, waarin beide tractaatjes gebundeld zijn.

Het boekje van de Haagse notaris die voor de eer van de mannen opkwam mag dan indertijd een habbekrats – nou ja een half dagloon voor een kloeke arbeider – gekost hebben, op dit moment vraagt het antiquariaat 1100 euro voor de bundeling. Dat is enigszins boven mijn budget.

Met mijn M.V.M.-notitie zat het overigens wel snor – het antiquariaat noemt ’t bandje:

“Of interest to feminists and mail chauvenists!”