Groninger ondernemers in de walvisvaart

Wie waren nou de reders van die enige Groninger walvisvaarder in 1755?

In het alfabetische overzicht van alle walvisvaart-commandeurs sinds 1700 dat de Zaanse makelaar Gerret van Sante in 1770 publiceerde, een overzicht dat hij aanvulde met productiecijfers, prijsstatistieken, en namen van reders, vinden we hun namen. Althans, in 1755 is de doopsgezinde Groninger koopman Jan Modderman directeur van de Groenlandse visserij-compagnie, en in 1756 diens weduwe.

Afgaande op deze lijst duurde de Groninger bemoeienis met de walvisvaart niet erg lang. Welk schip Jan Tonkes Modderman en zijn weduwe Elsje Derks Modderman uitrustten valt ook op te maken uit het boekje van Van Sante. Op diens lijst met de namen van alle Groenlandse Commandeurs staat, dat dit het schip van Hendrik Jacobsz Broertjes was. Broertjes woonde in Huisduinen en voer volgens Van Sante tussen 1741 en 1764 met wisselend succes uit naar Grooenland. In 1755 vingen Broertjes en zijn mannen het equivalent van 5,75 walvissen die 155 vaten spek en 216 quardelen traan opbrachten en in 1756 kwam de vangst neer op 3 walvissen, goed voor 50 vaten spek en 66 quardelen traan.

Met Jan Tonkes Modderman en zijn weduwe kom ik dicht bij huis, want ze waren voor de helft eigenaar van de oliemolen aan het Winschoterdiep in Groningen. Een zwaar belang in dat familiebedrijf had later haar zuster Trijntje Derks Modderman, die getrouwd was met koopman Harmen Alringh. Zo’n belang had tevens de aan hen vermaagschapte en eveneens doopsgezinde Groninger koopman Gerrit van Olst. Zijn naam en die van de weduwe Alringh vinden we, naast die van koopman Menne Sijpkens uit Zuidbroek, op de lijst met intekenaren die de verschijning van het boekje van Van Sante mogelijk maakten. Klaarblijkelijk vormden voor dergelijke doopsgezinde ondernemers de dierlijke vetten uit de Noordelijke IJszee gewoon een niche op de handel in plantaardige vetten in hun woonplaats.