Gildemacher en de ouderdom van terpnamen
Geplaatst op: 25 september 2008 Hoort bij: Veldnamen 11 reactiesWierde- of terpnamen, eindigend op -um, zoals Hogebeintum, Wijnaldum en Winsum, zijn de alleroudste. Daarna volgen de namen eindigend op -ns, zoals Warns, Stiens en Enzelens. Nog weer wat jonger zijn de namen met de uitgang -werd, zoals Jorwerd en Feerwerd. En helemaal piep zijn namen met -wier en -terp, zoals Metslawier en Slappeterp. Dat is de nieuwe theorie over de namen van wierden of terpen, ontvouwd door de Friese naamkundige Karel Gildemacher, die hier al eens voorbijkwam. Het Friesch Dagblad bevat vandaag een bespreking van zijn boek.
groninganus 
Interessant.
Maakt dat dan ook het woord wierde ouder dan het woord terp? Koren op de molen voor de Groningers 😉
@It is aai,
Ja, het woord wierde is ouder dan de term terp. Zie ook het linkje onder ‘hier’.
Is de etymologie van terp niet gewoon dorp, zonder aanvankelijk een verband met een heuvel?
@Erik,
Zie de link onder ‘hier’.
@Gelkinghe, ja, daarom reageer ik ook, want in die bron lees ik dat terp een bebouwde (landbouw) verhoging in het land zou betekenen, maar dorp, met al z’n varianten in verwante talen is toch een ander begrip?
Ja, nu zijn totaal andere begrippen, maar dat hoeft bij het ontstaan van zo’n woord niet het geval geweest te zijn. Ik kan me tenminste voorstellen dat die betekenisssen later pas van elkaar losgezongen zijn geraakt. In den beginne was er een opgeworpen hoogte, waarop in meerdere betekenissen van het woord gebouwd werd.
Volgens mij is de verhoging een resultaat van uit het raam geworpen huisvuil door de eeuwen heen.
Een dak heeft geen eeuwig leven.
Bij het vernieuwen hiervan zou men ook best een etage bij hebben kunnen bouwen.
De taal verandert ook.
Wat vroeger terp heette was weer vroeger een wierde misschien. En twee huizen ga je nog geen dorp noemen.
Hoe diep zijn de fundamenten van een kerk?
En wat dan voor de familienaam Knol, een zeer oude groninger achternaam… Knol zou “verhoging in het landschap” betekenen. Nog een paar plaatsen eindigend op -um zijn Warffum en Eenrum, de laatste is in ’t gronings Ainrom. Als kind werd me wijsgemaakt dat de naam kwam van een soortement Jan Huigens in de ton: een man was zo dik dat men huigen om hem heen maakte: Nog ain der om…
@Aragog,
Er zijn nog veel meer plaatsen met -um etc., maar het heeft niet zoveel zin om die allemaal te gaan noemen. Als ik het boek van Gildemacher uit heb ga ik kaartjes maken van Groningerland met alle soorten namen.
Bulten of bergen/bargen waren geen wierden maar geringe verhogingen in het landschap van ong. 40 cm tot iets meer dan een meter, natuurlijk kregen ook hogere “bulten”die naam, maar vaker waren het dan “bergen”. Toen de schrijfwijze nog niet geregeld was, werd een e of a vaak maar 1 keer geschreven, maar wel als lang uitgesproken, denk aan Stenbergen-Steenbergen, en dat laatste was dan vaak, maar niet altijd, een hunebed. Stenakkers/Stenveld is dan een landbouwveld, waar veel stenen in zaten (aangevoerd tegelijk met de hunebedstenen!) en door de boer op een bult gegooid, kreeg je weer een Stenbult of berg/stapel stenen.. Reina