De boeken van de Oldambtster drost (II)

Rudolf Joan Pruimers was inderdaad eind 1788 afgezet als predikant van Ten Boer, zo blijkt uit Duinkerkens overzicht van alle predikanten van Stad & Lande. Daarna werd Pruimers advocaat in de stad. Ziedaar de reden van zijn promotie in de juridische faculteit.

Pruimers’ naam komt ook voor in de notulen van de Commissie tot Handhaving van de Gevestigde Constitutie over augustus 1788. Die commissie was een paar maanden eerder door het gerestaureerde orangistische regime in het leven geroepen om onder meer onderzoek te doen naar de leiders van de patriotse “woelingen en cabaalen”. Op 1 augustus 1788 werd haar bestaan officieel afgekondigd in een placcaat. Dat gebeurde samen met een placcaat dat alle politieke clubs verbood, die zich tegen de overheid richtten. Ds. Pruimers echter, weigerde deze placcaten vanaf de kansel voor te lezen, zoals de Commissie weldra vernam. Zij stuurde de fiscaal erop af, maar Pruimers zei dat hij het wegens tijdgebrek in de morgendienst verzuimd had. Hij bleek de placcaten ’s middags wèl te hebben voorgelezen. Daarmee was de kous voor de zuiveringscommissie af. Waarschijnlijk deed zich dus later lokaal nog iets voor, waardoor Pruimers als predikant niet te handhaven viel.

In de bescheiden boekerij die Pruimers dertien jaar later naliet, vormen politieke titels de op een na belangrijkste categorie. Kersvers was Nadenken van een staatsman, oftewel Nadenking van een staatsman weegens zijn ministerie in Holland, door Laurens Pieter van de Spiegel. Van de Spiegel was de laatste raadspensionaris van het orangistische bewind dat in 1795 aan de dijk werd gezet. Zijn apologetische werkje beleefde drie drukken in 1800. Hij schreef het in de gevangenis, waar hij zat omdat het nieuwe patriotse bewind hem voor een aanstichter hield van de orangistische plunderingen van najaar 1787 in Zeeland. Daar was geen bewijs voor en daarom liet men hem ook gaan. Een recensie van Van de Spiegels werkje constateerde dat het nogal populair was bij Oranje-aanhangers. In het Oldambt vormden die een grote meerderheid. Drost Pruimers stelde zich dus op de hoogte van wat zijn pappenheimers dachten.

Een nationale commissie die onder meer onderzoek moest doen naar de “opstookers der oproerige beweegingen in den Jaare 1787” was het werken onmogelijk gemaakt. Daarover gaat Bouwens aan zijne Committenten, een werkje van maar liefst 630 bladzijden uit 1797. Ook had Pruimers een Rapport van Johan Hora Siccama en Boudewijn van Rees over een belasting, evenredig naar vermogen. Het plan, uit 1798, ging niet door, maar Pruimers stelde er kennelijk belang in.

Ook de Franse politiek volgde hij. In zijn bezit waren drie pamfletten over de Fructidor-staatsgreep die op 4 september 1797 plaatsvond. Bij die coup wilden generaal Pichegru, voormalig redder van de Franse natie en de veroveraar van Nederland in de winter van 1794 op 1795, en zijn medestanders zoals Ramel, de macht overnemen. De coup mislukte en de samenzweerders werden subiet op een schip naar Cayenne gezet, waaruit Pichegru en Ramel in 1798 via Suriname wisten te ontsnappen. In Londen publiceerden ze in 1798 een aantal brieven over hun ontberingen, en die zijn in vertaalde vorm dus in het bezit van Pruimers. Evenals trouwens een in 1800 verschenen verdediging van hun vijand Carnot, de wiskundig zeer onderlegde vader van de Franse leer- en dienstplicht, die ten tijde van de Fructidor-coup het kopstuk van het zittende Franse regime was.

Wordt vervolgd