Snorrebotje
Geplaatst op: 24 november 2009 Hoort bij: Stad toen 8 reacties
Bij de Grote Markt-opgraving van vorig jaar is niet alleen een hoog-middeleeuws fluitje van ganzenbeen gevonden, maar ook een snorrebotje, gemaakt uit een middenvoetsbeentje van een zwijn.
Het vandaag uitgekomen archeologisch en bouwhistorisch jaarboek ‘Hervonden Stad 2009‘ definieert zo’n snorrebotje als kinderspeelgoed. In het varkensbotje werd een gaatje geboord, waardoor een gevouwen stuk draad ging. Op de losse einden aan de ene kant kwam een knoop.
“Het botje werd dan eerst een aantal keren rondgedraaid zodat de touwtjes die aan de uiteinden stevig met beide handen werden vastgehouden, flink in elkaar draaiden. Door vervolgens de handen steeds weer naar elkaar toe en van elkaar af te bewegen (harmonicabeweging), ging het botje steeds harder ronddraaien, en maakte daarbij een zoemendd (snorrend) geluid.”
Het jaarboek geeft geen plaatje, maar uit de omschrijving maak ik op dat het een snorrebotje betreft van een model, zoals dat ook in Dordrecht aangetroffen is (zie foto). Je had ook nog andere snorrebotjes, ronde plaatjes van metaal (koper of lood) die uitgeknipt leken met een kartelschaar. Zie deze exemplaren uit Breda, Sint-Oedenrode en Zeeland. In een iets andere vorm staat dit model tegenwoordig op Marktplaats.
Maar er is ook nog een derde, veel gevaarlijker model, bijvoorbeeld gemaakt van been zoals dit exemplaar uit Gent. Dit model kon ook uit zwaardere beestenbotten worden gemaakt en werd eenzijdig aan een touw van voldoende lengte bevestigd. Door zo’n snorrebot boven je macht of naast of voor je aan het touw rond te draaien, ontstonden bariton– en basachtige tonen.
Voor wie zelf een modaal snorrebotje wil maken – er staat een stoomcursus online. De Nederlandse geluidskunstenaar Odin Heyligen heeft zelfs een snorrebotorgel gebouwd.
—
Aanleiding en bron van het citaat: Jaarboek Hervonden Stad 2009, pagina 18, 19 en dan vooral noot 9 .
groninganus 
Ook ik heb een snorrebot van ‘met een kartelschaar’ uitgeknipt loodplaat en twee gaatjes. Het is gevonden op de plek van Huize Vredenhoven in Eexta en is behoorlijk oud. Grappig, dat ik nu voor het eerst het verband zie met een echt bot, een snorrebot van bot dus. Dat moeten wel de historische voorlopers van de loden snorrebotten zijn.
Wij deden het ‘vroeger’ met een knoop.
Ja precies, die knoop van Hendrika ken ik ook,ik was het helemaal vergeten. heel handig want daar zaten al gaatjes in.
Mijn oma maakte ze voor ons ook met een grote dikke knoop en katoen. Geweldig geluid!
Aanvulling op Dondersteen : oma noemde dat een Zoel.
Oh dat is meer dan een fluitje van een cent 😉 wat een gaaf exemplaar is dat nog zeg. En dat snorrebotje doet mijn snorharen krullen van genoegen mmmm misschien heeft een verre voorvader van me daar nog meegespeeld 😉
Mee dat ik het las dacht ik ook aan de knoop. Grappig dat zoiets dan toch door gaat alleen in een andere vorm.
Terwijl ik zat te lezen, zat ik me af te vragen waar ik zo’n zoemend geval toch van kende … Wij deden vroeger toch ook zoiets, maar hoe en waarmee dan …?
Hendrika opende me weer eens de ogen. 😉