Academie kampte met kappentekort

Eedel Mogende Heeren,
De Heeren Gedeputeerde Staeten, van
Groningen en Omlanden

Remonstreren met behorlijk respect Rector ende Professoren der Provinciale Academie van Stadt en Landen, dat er een seer besondere Academische casus voorgevallen is, te weeten datter drij broeders sich op eenen dag publice met Kap en Tabbert sullen laeten promoveeren; maer datter tot noch toe niet meer als twee geweest sijnde, nootsaekelijk bij dit voorval een derde sal moeten gemaeckt werden. Behalve datter eene van de oude Kappen geheel verscheurt sijnde, meede met nieuw fulip sal moeten overtrokken werden. Boven dit werden seer nootsaekelijk vereischt vier Gordijnen voor de Glaesen in Curia Academiae.

So ist, dat sij haeren toevlugt neemen tot U Ed. M, gewoonelijke Eedelmoedigheit ende liberalitijt, die versoekende te gelieven te ordonneeren dat de onkosten daer toe behooren angewent, mochten betaelt werden.

jussu Senat. Acad.
G. Lammers
Acad. h.t. Senatus

Dit rekest aan Gedeputeerde Staten als voedsterheren van de Groninger academie, is met (potlood)notities op het stuk gedateerd op 1693, respectievelijk z.j.e.d. Het jaartal lijkt precies, maar ik ben geneigd voorlopig in dat ‘zonder jaar en datum’ te berusten, omdat enkele andere rekesten uit dezelfde bundel (Statenarchief inv. nr. 456) ook behoorlijk misgedateerd zijn.

Eigenlijk wilde ik in het Album Promotorum nakijken op welke dag deze drie promoties tegelijkertijd plaatsvonden, maar de RUG besloot in al haar ondoorgrondelijke wijsheid het Album Promotorum op internet ‘RUG only’ te maken, terwijl ik een oude cd met het Album kwijt ben, zodat ik dat onderzoek tot nader orde heb moeten staken. In elk geval was de medicus en filosoof Gerard Lammers van 1666 tot 1719 hoogleraar en maar liefst negen maal rector, zodat we daar een weinig houvast aan hebben.

In het rekest maakt de senaat (rector + hoogleraren) dus melding van een zeer bijzondere gebeurtenis, namelijk het plaatsvinden van drie promoties met de kap op één en dezelfde dag. Echter, het bestuursorgaan beschikte slechts over twee kappen, waarvan er een ook nog draadversleten was. Het wilde graag dat dit laatste exemplaat met fulp (een langharig fluweel) overtrokken werd, waarbij GS tevens het verzoek kreeg om een nieuw, derde exemplaar te betalen.

Zo’n promotie met de kap is een intrigerende aangelegenheid. Vaak vonden meerdere van dergelijke promoties plaats op universitaire hoogtijdagen. Zo waren er ook drie bij de viering van het tweede eeuwfeest van de Leidse academie, op 9 februari 1775. In de Pieterskerk stonden er toen (pag. 5-8) twee katheders opgesteld, een voor de promotors en een iets lagere voor de promovendi. Een gedachtenwisseling, dialoog of examen kwam er niet aan te pas, zowel de promotors als de promovendi hielden toespraken. Het ceremonieel nadien bestond uit een vijftal handelingen  met evenzovele eerbewijzen:

De Heer Promotor ging nu over tot het Ceremonieel van deze Promotie onder het voorstellen van de Zinnebeeldige beduidinge der Eeretekenen (welke aan hem , door de Heeren Paranymphen wierden overgegeven, die dezelve uit handen van een Pedel ontfingen) zynde 1. een Zyden Tabbaart, die de Candidaten reeds by hunne aankomst by de Promotors aan hadden, 2. een Boek het welk hun dóór den Promotor geopend wierd voorgehouden. 3. een Gouden Ring, die hun door den Promotor aan den voorsten vinger van de Regterhand werd gestoken. 4. een Fluweelen Agtkante Bonnet, die op hun hoofd wierd gezet en 5. een Gouden Medaille, welke hun aan een lint wierd op de borst gehangen.

Misschien kan het ritueel eens nagespeeld worden, bijvoorbeeld bij het vierhonderdjarig bestaan van de RUG in 2014.

—

De tekening is van Jacobus Buys en berust in het Rijksmuseum.