Een prinsenliedje gereconstrueerd

Eind maart 1795, toen de patriotten dankzij de Fransen nog maar pas in het zadel zaten, vond er in Feerwerd een grote boeldag plaats.  Aan het eind van die boeldag begon het nog resterende volk Oranjeliedjes te zingen en wedman Derk Sissingh van Ezinge deed daar maar wat graag aan mee. Volgens de inlichtingen die het gerecht naderhand inwon, luidde het belangrijkste vers:

“Al is ons Prinsje nog zo klein,
evenwel zal hij stadhouder zijn”

Ook werd er ‘Oranje Boven’ geroepen en dwong men mensen tegen hun zin mee te dansen. Dit was een forse overtreding van het placcaat op het bewaren van orde en rust, waaraan juist de wedman als gezagsdrager de hand zou moeten houden. Voordat men hem kon arresteren, ontsnapte Sissingh echter met een bootje bij Aduarderzijl over het Reitdiep, om bij de Schaphalsterzijl uit zicht te verdwijnen.

Een paar maanden later, op 3 juni 1795, zingt ene Hindrik Hindriks van Bierum in  Appingedam oproerige liederen, “welke in den jare 1787 de hoogste toon uitmaakten”. Een deel van de tekst komt inmiddels bekend  voor:

“Al is ons prinsje nog zo klein,
al evenwel zal hij stadhouder zijn”

Maar Hindriks had hier nog een aanvulling op:

“Zo lang de zon en de maan zal staan
Zal nooit de Oranje stam vergaan”

Op 6 maart 1796, een paar dagen voor de verjaardag van prins Willem V, die inmiddels veilig in Engeland zat, kwamen de stuurman Fokke Pieters  en Hiltje Benes, de roggemulder van Farmsum, met hun scheuvels van het ijs in een herberg te Delfzijl. Het duurde maar even, of ze begonnen te zingen. Ook hier ging het om ‘Al is ons Prinsje nog zo klein’, maar nu met weer een ander couplet:

“Al buigt de stam, al kraakt het riet
Al evenwel treurt Orange niet.”

In Feerwerd, Appingedam en Delfzijl werd dus een en hetzelfde lied gezongen. Dat lied, zo leren we, bestond al in 1787, toen Pruissen een interventie in ons land pleegde en met 20.000 man troepen de prins in zijn oude macht herstelde. Maar feitelijk was het lied nog ouder. De Groninger schippers zongen het namelijk al in maart 1748, toen ze met een versierde boot door de straten van de stad trokken om de geboorte van Willem V te vieren. Die geboorte was het sein voor een groot oproer, omdat he stadsbestuur eigenlijk geen feest wilde. Dat oproer zorgde er vervolgens voor dat dat het stadhouderschap erfelijk werd verklaard in mannelijke en vrouwelijke lijn. Bovendien kreeg de stadhouder aanzienlijk meer macht. Met het liedje ‘Al is ons Prinsje nog zo klein’ liet de Oranje-aanhang dan merken dat tegenwerking niets uit zou halen en dat Oranje toch weer boven zou komen drijven. Het lied stond in de grootste helft van de 18e eeuw voor het ongebroken geloof in Oranje.

Het aardige is dat de melodie ook terug te vinden is, want omdat het liedje indertijd zo populair was, werden tal van andere liedjes getoonzet op zijn melodie. In totaal heeft de Nederlandse Liederenbank maar liefst 440 van zulke contrafacten, die deels uit Groningerland afkomstig zijn. Het vroeger zeer bekende verjaardagslied ‘Wie in januari geboren is, sta op’, werd bijvoorbeeld op de wijs gezongen. Zodoende weten we ook hoe het prinsenlied van Feerwerd, Appingedam en Delfzijl geklonken heeft. Met enig luisteren naar de voorbeelden op de Liederenbank, kunt u dus dat prinsenliedje uit Feerwerd, Appingedam en Delfzijl vast wel zingen::

Al is ons prinsje nog zo klein,  hoezee
Al is ons prinsje nog zo klein,  hoezee
Al is ons prinsje nog zo klein
Al evenwel zal hij stadhouder zijn
Hoezee hoezee hoezee,
hoezee hoezee hoezee!

Zo lang de zon en de maan zal staan, hoezee
Zo lang de zon en de maan zal staan, hoezee
Zo lang de zon en de maan zal staan
Zal nooit de Oranje stam vergaan
Hoezee hoezee hoezee,
hoezee hoezee hoezee!

Al buigt de stam, al kraakt het riet, hoezee
Al buigt de stam, al kraakt het riet, hoezee
Al buigt de stam, al kraakt het riet
Al evenwel treurt Oranje niet
Hoezee hoezee hoezee,
hoezee hoezee hoezee!