Vroege berichten over de Leekstertak

Leekstertak in het Groninger Schaatsmuseum, Sappemeer.

“De Leekster ijsvereeniging, van wie men wel eens schertsend zegt, dat zij hardrijderrijen op touw zet, telkens wanneer het dooijen wil, heeft in de vorige week toch het geluk gehad, dat zij tweemaal eene onafzienbare schare naar de Leekster vlakte lokte. Dat de ijsclub echter de Friezen uitsloot,  was, ronduit gezegd, een beetje kinderachtig en niet bijzonder hoffelijk tegenover de vele Friezen, die in deze gemeente wonen. (…) Zou men het in de Leek vergeten zijn. dat het in vroegere jaren de Friezen waren, bij wie de beroemde Leekstertakken den meesten aftrek vonden? Helaas, ook de roem der Leekstertakken is onderworpen aan de wet der aardsche onbestendigheid. Voor ettelijke jaren, toen de Leek het doel was van honderden en duizenden schaatsenrijders, zag men geheele rijen van huiswaarts keerende Friezen, die zich met een fraaijen Leekster tak getooid hadden. En thans? Slechts zelden ziet men er nog een.”

Bron: Leeuwarder Courant 19 februari 1880 (bericht is ontleend aan de Groninger Courant en komt uit Leek zelf.)

“Lieke-blommen

Vele schaatsenrijders uit de drie noordelijke provinciën stellen er prijs op, een bezoek op schaatsen te brengen aan het dorp De Leek, in het Westerkwartier aan het Leekstermeer gelegen en van daar een soort van kunstbloem van veeren, lint en klatergoud, Leekstertakje of struikje genoemd, mede te brengen. Aan dat overoude gebruik herinnert het schoone gedicht van wijlen dr. E. Halbertsma, de Lieke-blommen getiteld. (…) Wie op schaatsen naar De Leek was geweest en daar zulk eene bloem had gekocht, beschouwde zich als zijn proefstuk in de schaatsenrijderskunst afgelegd te hebben. Het spreekt van zelf, dat zulk eene bloem zorgvuldig wordt bewaard. Het kabinet is daarvoor de aangewezen plaats. Met oranjelinten aan een stapel linnen vastgehecht, valt de bloem den bezoeker bij het openen der deuren terstond in het oog. Kinderen en kleinkinderen beschouwen de trophee met ontzag en lang na bet verscheiden van vader en moeder blijft de bloem in eere, als een aandenken van geliefde betrekkingen, als eene herinnering aan de schoone dagen van weleer.”

Bron: Leeuwarder Courant 18 januari 1887.””

“In het noorden des lands biedt thans het Leekstermeer een der eigenaardigste uitstapjes aan. Dankzjj de daarheen leidende kanalen, en in de eerste plaats het Hoendiep, dat nu bij uitzondering eens heel mooi is, krijgt het druk bezoek en ondervindt de van ouds bekende Leekstertak eene onverminderde belangstelling. Geen vreemdeling keert huiswaarts zonder dit sieraad – eene kunstbloem van metaaldraad – aan hoed of muts of op de borst mee te brengen, als bewijs, dat men „achter de Leek” geweest is. In geheel het oostelijk deel van Friesland zijn maar weinige ridders van de schaats, die nog niet reeds zoo’n „Liekeblom” gehaald hebben. “

Bron: Het Nieuws van den Dag 22 december 1890.

“Van ouds is het dorpje Leek of De Leek, in het Westerkwartier van Groningen, een aantrekkingspunt geweest voor schaatsrijders. Naast het bezoeken, op één enkelen dag, van de Friesche steden, geldt een reis op schaatsen naar dat deel van Groningerland als een soort van heldenfeït. Het is dan de gewoonte der „Leeksters” om hunne bezoekers een „Leekstertak” of „Leekebloem”, een kunstig knipsel van gekleurd papier, uit te reiken, dat dan als herinnering wordt medegevoerd, door den rijder in het knoopsgat, door de rijdster ta ’t jak ien of tusschen de taille.

Het is geen ongevaarlijke tocht doorgaans over het Leekstermeer, met wakken en gaten. Daarom geldt de „Leekstertak” nog steeds als’ een zegeteeken na betrekkelijke waaghalzerij…

(…)

Nog heden ten dage wordt de Leekstertak gehaald en in eere gehouden. De Leek zelf zet haar beste beentjes voor, om het den gasten zoo prettig mogelijk te maken en ook hier doet Koning Reclame het overige. „Prachtige banen over het Leekstermeer, zoo wordt er in de couranten geadverteerd, er van banen géén sprake kan zijn. Natuurlijk! De Leeksters weten het ook: „van wat, komt wat,” een druk bezoek heeft tengevolge, een drukke nering.”

Bronnen: Nieuwsblad van het Noorden 27 februari en het Nieuws van den Dag 3 maart  1895 (beide met een eigen bewerking van een Telegraaf-bericht).