Avonduren met elektra in de Ambachtsschool

Toen de gemeente Marum in 1920 de aanleg van alle elektrische leidingen etc. in de openbare gebouwen aanbesteedde, moesten de gegadigden beschikken over een elektrotechnisch installateursdiploma, om hun deskundige omgang met elektriciteit te garanderen. Toch bleken de meeste van de tien inschrijvers, die allemaal uit de directe omgeving kwamen, niet elektriciën van hun  hoofdberoep te zijn. Dat waren er slechts drie. Maar liefst vijf van de gegadigden, dus de helft, was in hoofdzaak smid en dan maakten ook nog een fietsenmaker en een koperslager gading naar de klus.

Het grote aantal smeden verbaasde ook Geert Braam, die over de aanbesteding vertelt in zijn recente artikel over elektriciteit in Marum,. Toch is het bij nader inzien niet zo vreemd als het lijkt. Toen het er voor de Eerste Wereldoorlog nog naar uitzag dat er overal snel stroom zou komen, en er daarbij een tekort aan mankracht dreigde, sprong de Groninger Ambachtsschool daarop in door stoomcursussen elektrotechniek speciaal voor smeden te beginnen. Dat was tegen het zere been van de vak-elektriciëns, maar die dolven smadelijk het onderspit in de krantendiscussie over deze kwestie,

Ik trof die discussie aan, doordat Geerts artikel me nieuwsgierig maakte naar de opleiding van mijn grootvader Albert Vondeling, die ook elektriciën was. Ik wist al dat hij zijn monteurs- en installateurpapieren haalde als knecht van Beving, de elektriciën van Zuidhorn. Deze Beving, bij wie mijn grootvader zo’n dertien jaar lang heeft gewerkt, was waarschijnlijk geen smid geweest. Van hem vond ik dat hij in 1925 met een compagnon, Bleeker, failliet was gegaan. Hij was wel doorgegaan met zijn bedrijf, want in 1928 stond hij met een stand vol electrische apparaten en radio’s op een middenstandsbeurs in Zuidhorn, waar hij in  1933 een nieuwe winkel in radio’s en andere elektra opende. In dat laatstgenoemde jaar bleken de stroom-opwekkende en -distribuerende bedrijven in de provincie Groningen – P.E.B., G.E.B. en Laagspanningsnetten – een avondcursus in de Groninger Ambachtsschool te organiseren, die twee winterhalfjaren duurde en in totaal 50 gulden kostte. Ik 1938 slaagde mijn grootvader voor het installateursexamen, wat ook in de krant stond. Waar hij het diploma haalde staat er niet bij, maar volgens mijn moeder ging hij op de fiets naar Groningen en volgde hij daar dus zo’n tweejarige cursus in de Ambachtsschool. Hij zal er dan in 1936 mee begonnen zijn en is dus de deuren van dat prachtige schoolgebouw tussen de Driessen- en de Petersstraat menigmaal gepasseerd.

— (Tekst aangevuld en herzien op 11.1.2014.)

Geert Braam, ‘De aanleg van elektriciteit in Marum’, in: ’t Olde Guet, tijdschrift van de vereniging Heemkundekring Vredewold-West, nummer 19 (november 2013), pag, 8-15, in het bijzonder 12.