‘Sweet Swastika-home’

HJR Noorden heeft een paar curieuze plaatjes op zijn Flickr-account gezet. Op het eerste staat een   mejuffrouw Titia E. Amshoff, privé-docente Engels, voor een deur. Deze geeft toegang, naar blijkt uit de tweede foto, tot het pand op de hoek van de Grote Kromme Elleboog en de Turftorenstraat hier in Groningen. Op de gevel van dat pand prijkt reclame voor mevrouw Amshoffs Engelse lessen. Mogelijk zou dat nog geen wenkbrauwen omhoog hoeven jagen, ware het niet dat Amshoff deze reclame, naast Americana, voorzag van maar liefst vier hakenkruizen. Sterker nog, haar woning hier noemde ze: “My own dear, sweet Swastika-home” –

“Everybody can learn English here at anytime.”

HJR dateert de foto’s op respectievelijk 1932 en 1922. Met het vroegste jaartal zit hij sowieso goed, want met haar bizarre marketing haalde juffrouw Amshoff in 1921 en 1922 de krant.

Het eerste bericht stond op 8 oktober 1921 in Het Volk, dat haar reclame “opzienbarend” noemde:

“Een schilderdoek is aangebracht in een blind venster. Op dit. stuk ziet men, van boven af te beginnen, eerst de Amerikaansche vlag, waarbij een afbeelding van het Amerikaansche Vrijheidsbeeld. Aan beide zijden zijn 2 Swastika’s aangebracht, waartusschen „The busy curve” (de drukke Bocht). Daaronder volgt een afbeelding van haar huis met het onderschrift: „My own dear sweet swastika home corner (mijn eigen lieve, zoete Swastika-huis-hoekje) Gr. Kromme Elleboog, Turftorenstreet. Any Body can learn English here at any time. (ledereen kan hier te allen tijde Engelsch loeren). Thursday (Donderdag) 21 September 1921). Daaronder weer twee Swastika’s en als slot een afbeelding van het grootste stoomschip der Holl. Am. Lijn, de „Statendam”, met welk schip hare emigranten-leerlingen naar Amerika kunnen vertrekken!”

Wat de krant opzienbarend vond, was niet zozeer de aanwezigheid van de swastika’s. Het betrof destijds nog een neutraal symbool – zo voerde de Groninger roetvereniging De Hunze een tijdlang dit logo, terwijl er zelfs een joodse voetbalclub Swastika in Groningen bestond. Nee, getuige de kop boven het bericht benadrukte deze socialistische krant vooral het moderne Amerikaanse, “wetenschappelijke” karakter van Amshoffs werving.

Het tweede bericht was korter en stond in het Nieuwsblad van het Noorden van 31 augusts 1922. Ook die krant verbaasde zich over de reclame die Titia Amshoff maakte, dit maal in de vorm van een stadsplattegrondje waarop de route naar haar huis was aangegeven. Deze folder bevatte tevens een foto:

“Ook een ansicht van haar huis houdt de herinnering aan mej. Amshoff en haar lessen levendig.”

Ik neem aan dat dit de tweede foto in de collectie van HJR Noorden is.