Grafschrift voor Kuilmans, zich noemende Erfprins van Oranje

GRAFSCHRIFT
VOOR
KUILMANS

Gevangen genomen te Zuidbroek den 18 april 1802, als zich noemende Erfprins van Oranje, aldaar gestorven 10 dagen daarna, en begraaven.

Staa Wandelaar! en leez’ wat schelm hier ligt begraaven.
’t is Kuilmans, die er een van ’s Prinsen Lyfwagt was –
Bedrieger was hy – en een schandvlek voor Bataven!
Van niemand niet bemind als van zyn eigen ras.
Te Zuidbroek heeft men hem verdienstelyk gevangen,
Terwyl hy onbeschaamt zich Erfprins noemen deed –
En voor zyn schurkery verdiend had opgehangen
Te zyn – maar neen! hy stierf den dood van een Profeet.

Zuidbroek den 30 april 1802,
M…..

Vullertje in de Nieuwe Onverwagte Courier van 4 mei 1802. Inderdaad werd een week eerder de “gerechtsgevangene” Jakob Kuilman in Zuidbroek begraven, al heb ik verder niets over hem in het rechterlijk archief van het Wold-Oldambt kunnen vinden. Mogelijk was de man bij zijn aanhouding al te ziek om te kunnen verhoren.

Destijds was net de Vrede van Amiens gesloten tussen enerzijds Frankrijk en de Bataafse Republiek en anderzijds het Verenigd Koninkrijk en zijn bondgenoten. De oude stadhouder, prins Willem V, die bij de Bataafse Revolutie in 1795 naar Engeland gevlucht was, voerde in Parijs besprekingen over zijn nieuwe positie. Er gingen al geruchten over zijn terugkeer. Hangende een vergelijk, kwamen ook de hoofden van de vroegere partijen (orangisten en staatsgezinden/patriotten) nader tot elkaar. Machtsdeling en een partiële restauratie hingen, kortom, in de lucht. Op die situatie zinspeelde het grafschrift, vooral ook door dat laatste woordje: profeet.

Tegen de terugkeer van het oude verzetten zich nog enkele democratisch-gezinde patriotten, die in Groningen het radicale weekblad De Onverwagte Courier lieten herleven. Net als de voorganger (1795-1798) fulmineerde het hevig tegen orangisten. Waarschijnlijk omdat het ook ons bevriende staatshoofd Napoleon niet spaarde, werd het spoedig verboden.

Mannen die zeiden namens de prins te handelen, of zich voor hem uitgaven, dan wel de mensen in de waan lieten dat ze werkelijk te maken hadden met de prins of diens afgezant, liepen er wel meer rond in Oost-Groningen, in jaren dat patriotten het er voor het zeggen hadden. Zo maakte in het voorjaar van 1787 Hindrik Hecket, alias de Huzaar, er furore. In 1796 ging het om een Prins Frederik. In volgende stukjes zal ik over hen iets vertellen.