Smokkel in tijden van hongeroproer

Linksboven Oudeschans, ongeveer in het midden De Lethe en rechts Duitsland. Topografische en militaire kaart ca. 1854.

De broers Hindrik (17) en Heiko Perton (14), beide geboren en woonachtig in Oudeschans, waar ze werkten als arbeiders, liepen op Sinterklaasavond 1845 behoorlijk tegen de lamp. Ze werden ergens tussen Oudeschans en de grens staande gehouden en bekeurd door twee commiezen, die de “frauduleusen invoer van geraffineerd zout” constateerden. Elk van de beide jongens had een zak met 4 pond en 5 ons bij zich. Ze bekenden grif. Er viel gewoonweg niets te ontkennen.

Ook Heiko, de jongste, had het “oordeel des onderscheids” volgens de Rechtbank in Winschoten, waar ze tien maanden later voor het hekje moesten komen staan. De officier van justitie eiste twee maanden gevangenisstraf tegen beide. De rechter achtte het ten laste gelegde bewezen. Van hem kreeg Hendrik een maand en Heiko veertien dagen cel. Uiteraard ontvingen de jongens hun zout niet terug.

NB: Het is de tijd van aardappelziekte en hongeroproer. Ook mijn betovergrootvader, Elzo Perton, werd in deze jaren betrapt op smokkel, wat een vrij gewone bijverdienste was voor de wat meer marginale arbeidskrachten. Hindrik en Heiko waren zijn neven.

—

Bron: RHC Groninger Archieven, Toegang 882 (archief Arrondissementsrechtbank Winschoten) inv.nr. 227, volgnr. 108. Met dank aan Jan-Paul Wortelboer voor de attendering!