Op de fiets bij de vaart, na de TT

Mijn vader is eind jaren veertig wel een keer of vier fietsend gekiekt en bovendien minstens zo vaak staande naast zijn fiets. Vermoedelijk kocht hij ’t rijwiel – een Fongers? – van zijn eerst verdiende centen. Meestal is de omgeving op zulke portretjes vrij non-descript; de interessantste van die fietsfoto’s is deze:

Hij rijdt richting fotograaf op een pad en achter hem komen er nog veel meer mensen deze kant op. Blijkbaar is er iets te doen geweest. Er zit een bloem, zo te zien een anjer, op zijn ene revèr, Links ligt een olievat in de berm, binnen de omheining staan een ouwerwetse benzinepomp en een reclamepaal van Esso en aan de andere kant van de opgang zie je een bord met de aanduiding: “Bushalte D.A.B.O.” (Drentse Auto Bus Onderneming).

Het moest Havelte zijn, maar in eerste instantie kon ik de omgeving niet thuisbrengen. De Beeldbank van het Drents Archief bracht echter uitkomst. Die bevat een foto die vanaf bijna dezelfde plek en in grotendeels dezelfde richting genomen is, en verklaart daarbij dat het hier gaat om de “ESSO benzine pomp van de familie Faken aan de Rijksweg Nz. 4 te Havelte”.

Later zat hier, bij de Drentse Hoofdvaart, het garagebedrijf van Bart de Groot, totdat die populaire BOVAG-vakman rond 1970 leraar werd aan de LTS. Achter het bushaltebordje zien we dan het brugwachtershuisje bij de Havelterbrug. En achter mijn vaders andere schouder en al dat volk in aantocht zien we de voorgevel van het café Kassies dat schuin tegenover de Havelterbrug pal op de rijksweg stond:

Dat café dateerde van ongeveer 1850 en gold sindsdien als

“een belangrijke pleisterplaats voor de boeren in Drente (…), die het op hun weg naar de markten te Meppel of te Assen bij voorkeur aandeden, eerst in de tijd van de trekschuit en later, toen de tram de voornaamste verbinding tussen deze beide grote Drentse plaatsen was geworden.”

Met de ontwikkeling van het autoverkeer werd het café hier echter een gevaarlijk object. Tussen het brugwachtershuisje en het café kwam namelijk de Dorpsstraat op de Rijksweg uit, menigeen moest hier oversteken naar Ruinerwold en er zijn hier enkele zware ongelukken gebeurd, doordat je vanuit de Dorpsstraat naar links nauwelijks zicht had op de Rijksweg. Vandaar dat Rijkswaterstaat café Kassies begin 1954 opkocht en liet slopen.

Maar waarom was hier op de foto van mijn pa zoveel volk bij de weg? De plek stond toch niet bekend om zijn publieke festiviteiten. Welnu, ik denk dat de anjer op het jasje van mijn vader duidt op de verjaardag van prins Bernhard, eind juni. De Prins landde in de zomer van 1949 ook eens met zijn vliegtuig in Havelte, maar dat zal aan de andere kant van het dorp geweest zijn, want hier op de oostkant was het land daarvoor te drassig, terwijl op de westkant nog het voormalige Duitse vliegveld lag. Verder was er bij de Rijksweg en Hoofdvaart maar één gebeurtenis die telkenjare veel volk trok, en dat was de doortocht van alle motorrijders na afloop van de TT in Assen, ook steeds aan het begin van de zomer. Waarschijnlijk heeft mijn vader, net als al die mensen achter hem bij café Kassies, dus naar die motorrijders staan kijken, juist op de verjaardag van de prins.

Nu vierde men die verjaardag op 29 juni, behalve als dat een zondag was, want dan werd het zaterdag 28 juni. Kijken we nu naar de data waarop in de periode 1947-1953 de TT gehouden werd, dan is dat geen enkele keer op 29 juni en alleen in 1947 en 1952 op 28 juni geweest. De foto van mijn vader moet dus in een van deze beide jaren gemaakt zijn. Vergelijking met gedateerde foto’s van hem uit 1948 en 1951 leert dan, dat hij er in die jaren wel iets ouder uitzag. Ergo: de foto dateert van 1947, toen hij twintig jaar oud was.