Rodermarkt zorgde voor filevorming tot in Enumatil

Enumatil, de positie van het smidshuis of de smederij waar de botsing plaatsvond. Bron: http://www.hisgis.nl

Dat het rond 1800 na een Zuidlaardermarktdag “onbegrijpelijk druk” was tussen Zuidlaren en de stad Groningen, kan de lezer hier vinden. Maar dat er destijds na een Rodermarkt zelfs filevorming van rijtuigen tot in Enumatil optrad, was me tot nu toe ontgaan. Kennelijk vormde de brug over het Hoendiep daar een bottleneck – dat blijkt althans tussen de regels door uit het verhaal dat Jacob Schuiringa begin 1804 deed bij de drost van het Westerkwartier.

Deze Garnwerder boer had ruim drie maanden eerder, op 27 september 1803 zijn “horensche wagen” (een licht rijtuig) meegegeven aan zijn knechten, meid en dochter, die ermee naar de Rodermarkt reden. Ze zullen er wel heengegaan zijn via Oostum, Aduard, Hoogemeeden, Den Horn, Enumatil, Pasop, Midwolde en Leek, een afstand van zo’n 25 kilometer. Op de terugweg via dezelfde route, maar dan andersom, kwamen ze echter in een file terecht:

…in de weeromreis gekomen aan Enumatil, en de weg aldaar geheel gestopt zijnde door de veelvuldige rijtuigen welke daar tegenswoordig waren, zodat zijn knegten met de wagen moesten blijven staan tegen het huis van de smit wonende op Ematil, dewijl het onmogelijk was door de veelheid der rijtuigen welke hier stil stonden om verder te komen, is Harm Jacobs, woonagtig op de Hogemeeden, met een boerewagen van agteren aan komen rijden en niet langer die geschiktheid willende gebruiken om te wagten totdat de voorste rijtuigen opschikten, is hij met zijn boerewagen neffens de onze gereden en tegens ons horensche wagentje met een force erin gejaagt dat het stel benevens de dusselboom en meer aan onzen wagen is gebroken en dus onbruikbaar geworden…

Waarschijnlijk was Schuiringa intussen voor het regelen van de schade wel even  langsgeweest bij zijn collega Jacobs, maar had die geen sjoege gegeven. Daarom stapte Schuiringa naar de drost, met het verzoek Jacobs te dwingen om de herstelkosten van het wagentje te voldoen. Schuiringa benadrukte daarbij nog eens, dat het niet aan zijn mensen lag,

daar het voor zijn volk onmogelijk was om verder te rijden door de verstoptheid der rijtuigen.

De drost agendeerde een hoorcommissie, maar of en hoe Jacobs zich daar verweerde is helaas onbekend, omdat er geen commissieboek over deze periode in het rechterlijk archief zit. Desalniettemin: er stond in 1804 een file voor de brug in Enumatil. Stel je eens voor.

—
Bron: RHC Groninger Archieven, Toegang 735 (archief gerechten Westerkwartier) inv.nr. 724: rekesten aan de drost, die van woensdag 11 januari 1804.