Olde Reithok
Geplaatst op: 2 april 2019 Hoort bij: Stad toen 2 reacties
Collectie Groninger Archieven 917-10302-1.
Liep bij de Beeldbank Groningen tegen dit plaatje aan, dat ik niet kende. Volgens het bijschrift betreft het een aquarelletje uit de eerste helft van de negentiende eeuw in het familiearchief De Marees van Swinderen. Op de Beeldbankpagina wordt de voorstelling omschreven als:
Stadsgezicht nabij de wallen. Op de achtergrond een molen in een dwinger (?). Rechts enige huisjes vermoedelijk tegen de stadswal gebouwd.
Inderdaad doet het plaatje wat romantisch aan, de datering zit dus wel goed., al is ze wat ruim. Vanwege het molentype en de locatie deed het plaatje mij meteen denken aan het (Oude of Olde) Reithok, ook wel de (Oude) Reithoksmolen genoemd, een korenmolen in de Kruis(straat)dwinger. Deze heeft bestaan van 1636 tot 1832 toen hij is afgebrand. De huidige locatie is Noorderplantsoen in het verlengde van de Grote Kruisstraat). Mogelijk was het verste huisje rechts de ‘sarrieshut’, waar de chercher woonde. Deze kleinste aller belastingcontroleurs zag toe op de betaling van het gemaal, een belasting op gemalen graan.
Ten tijde van het eerste kadaster, ca. 1830, stonden er nog vijf korenmolens op de Groninger wallen, qua uiterlijk meest lijkend op de molens zoals we die nu nog kennen. Het Oude Reithok was een uitzondering.
—
Bronnen: Voor de ‘huisnaam’ en de locatie zie het Groninger huisnamenbestand van Duco Kuiken: Groninger Archieven Toegang 1700 inv.nr. 5. Zie verder Kor Feringa’s register van Groninger straatnamen op Wikipedia.
groninganus 
Wat een griezelig model molen, je zou zeggen dat hij elk ogenblik kan omvallen.
Nee Irene, hij is niet griezelig, maar geweldig. Dit type molen werd het eerst in ons land gebouwd en dat is vanaf de 15e eeuw. Een knap staaltje vakmanschap.
Je kunt in de vesting Bourtange ditzelfde type molen zien, draaiend en graan malend.
In Ter Haar, even boven Ter Apel, staat nog zo’n molen. Deze heeft oorspronkelijk in de vesting gestaan, maar is daar omstreeks 1830 verkocht, afgebroken, verplaatst en dus in Ter Aar weer opgebouwd. En hier staat hij ook te draaien en te malen.
De molen – standerdmolen – in Bourtange is dus een kopie.
Ik zou zeggen: Gaat heen en bewonder…