Een vriendschapsbetuiging van Wigbolt Ripperda, de geuzenheld van Haarlem

Inschrijving van Wigbolt Ripperda in het vriendenboek van Eiso Jarges, Orleans 12 december 1565. Collectie Groninger Archieven 541-6.

En daar zit je dan onverwacht met een stukje vaderlandse geschiedenis voor je snufferd: het familiewapen met een tekstje van Wigbolt Ripperda, de Ommelander verdediger van Haarlem bij het beruchte beleg van 1572-1573.

Wigbolt studeerde in 1563 nog bij Calvijn in Genève. Kennelijk heeft hij twee jaar later ook in Orleans vertoefd, waar hij de jonge Jarges tegenkwam en het tekstje in diens vriendenboek neerpende. In 1566 teruggekeerd in de Ommelanden, was Wigbolt een van de vier gebroeders Ripperda die de Beeldenstorm in de kerk van Winsum organiseerden, waaraan ze zelf trouwens heel dapper meededen . Toen Alva in 1568 een eind maakte aan alle toegeeflijkheid en de Nederlandse Opstand uitbrak, nam Wigbolt de wijk naar Emden en werden al zijn goederen verbeurd verklaard.

In 1572 blijkt dezelfde Wigbolt dan de bevelhebber van de troepen in Haarlem, dat als stad trouw aan de prins gezworen heeft. Een deel van het stadsbestuur is echter wankelmoedig en onderhandelt in het geniep met de Spaansgezinde landsoverheid over capitulatie. Hiertegenover stelt zich Ripperda op, en hij weet zijn soldaten en de gewapende burgers tot een fanatiek verzet aan te sporen. Mede door hem zou het beleg zeven maanden duren en aan duizenden mensen, zowel binnen als buiten de stad, het leven kosten. Aanvankelijk was er nog wel aanvoer van voedsel over het Haarlemmermeer mogelijk, maar toen de watergeuzen op het meer door een Spaanse vloot werden verslagen, kwam het neer op de uithongering van de stad. In juli 1567 gaf Haarlem zich alsnog over. Ripperda werd als een van de eersten uit een kerk vol gevangenen gehaald en onthoofd, gevolgd door een massale onthoofdings-, ophangings-, en verdrinkingspartij. Aan de geuzen gaf men geen kwartier.

Over Wigbolt Ripperda, de held van Haarlem,  is verder maar heel weinig bekend. Aardig is nog dat hij de schakel vormt tussen twee legendarisch sterke vrouwen. Zijn grootmoeder van moederszijde, die hij als jongen zeker nog gekend moet hebben, was Beetke van Raskwert, de rücksichtslose onderneemster van de Nienoord. Aan de andere kant is daar Kenau Simonsdr Hasselaar. Zonder Wigbolts aansporingen zou deze Haarlemse nooit opgestaan en tot een icoon geworden zijn.