Een ‘bisschopsbombe’ in de Lammehuiningastraat

In maart 1677 verkopen Berent Bausema, zijn vrouw Eetien Iwema samen met de voogden over de minderjarige kinderen uit Eetiens eerste huwelijk aan de weduwe van Luitien Mensens Enscheda een huis met een hof , een plaatsje en een mandelige put aan de oostkant van de Lammehuiningastraat. Op zich niets bijzonders, maar het huis heet “vervallen”, “sijnde door een bisschopsbombe in ‘t jaer 1672 ten deele om verre gesmeten”.

De Lammehuiningestraat, genoemd naar een dame uit het vooraanstaande geslacht Huninga, vinden we nu niet meer op een plattegrond van de stad Groningen terug. Halverwege de negentiende eeuw begrepen de bewoners die naam niet meer, bovendien werd ze geassocieerd met prostitutie, omdat er een of meerdere bordelen in de straat gevestigd waren. Om van het negatieve imago af te komen, veranderde het stadsbestuur toen de straatnaam – sindsdien is het de A-kerkstraat, die ten noorden van de A-kerk nog steeds naar de Kromme Elleboog voert.

Die straat ligt echter buiten het gebied, waarvan bekend is dat het in 1672 aan puin werd geschoten door de artillerie van Bommen Berend, de bisschop van Munster, die in juli en augustus 1672 samen met zijn Keulse collega de stad Groningen belegerde:

Rechts op de kaart is het zuiden, met aan de stadsgracht, tegenover de Here- en de Oosterdwinger de voorste batterijen van de Keulse en Munsterse troepen. Deze schoten het zuidoostelijk gebied van de stad kapot. Het gewone bereik van hun geschut is gemarkeerd met een rode lijn, die van het oosten (boven) naar het westen (onder) langs de Nieuweweg, de Poelestraat, de zuidkant van de huizen aan de Grote Markt zuidzijde, de zuidkant van de Vismarkt en de Folkingestraat loopt. Opmerkelijk is dat 2 van de 5 molens (zie cirkels) op het stuk stadswal binnen het schootsgebied, nog wel overeind staan, terwijl verderop puinhopen liggen – die molens vormden kennelijk geen primair doelwit.

Maar de Lammehuiningestraat oftewel A-kerkstraat – zie het geelrode sterretje ten noorden (links) van de A-kerk – ligt helemaal buiten het gemarkeerde gebied. Ging het hier nou om een lucky shot, of kreeg het geschut van Bommen Berend die dag een wat groter bereik, bijvoorbeeld dankzij een zuidoostenwind?

Hoe dan ook: die bommen van Berend waren best indrukwekkend. Volgens sommige pamfletten droegen ze zelfs magische toverspreuken:

Bron van de koopakte: Groninger Archieven, Rechterlijke Archieven III (stad) x (verzegelingen) deel 56, fo. 97v. d.d. 10 maart 1677.