De metamorfosen van een schoolgebouw

Kwam net langs het Hoendiep, met de voorgevel van de gewezen openbare lagere school in frontaal zonlicht met een dreigwolk erachter:

Het gebouw lijkt geheel en al in de geest van Adolf Loos. Zakelijk en zonder poespas, wars van ornamentiek.

Toch kende het een tamelijk tierelantijns begin, in 1864:

Het bestond toen nog slechts uit een enkele verdieping, met een vooruitspringende ingangspartij (die er nu nog steeds is) en zowel links als rechts van de ingang drie van boven ronde waterstaatsramen. Om het dak heen loopt een balustrade, met op de hoeken pinakels. Het arkuneel heeft aan de bovenkant in- en uitspringende sierlijsten, zoals je die ook nog wel ziet bij voormalige tolhuizen. Op de schoorsteen ligt een bladerkroon. Of zou dat het ooievaarsnest zijn, waarvan in 1881 sprake is?

Tussen de tierelantijnen en de zakelijkheid zitten meerdere architectonische stadia. In 1902 werd die ene verdieping opgetopt met een tweede, zodat er dubbel zoveel leerlingen terecht konden. Ergens in het interbellum kwamen er grote horizontale ramen in plaats van de smalle verticale. Met een klok en een vlaggenpost op het middengedeelte gaven deze het pand een meer eigentijds aanzien. Bij de jongste verbouwing tot appartementen, een jaar of tien-vijftien geleden, werden de Amsterdamse schoolramen in de hoogte weer versmald. En verdwenen de klok en de vlaggenpost. Zodat het Amsterdamse school-aanzien als het ware uitgewist werd.

Overigens ging het in alle stadia om acceptabele architectuur.