Fort-schoenen

Ik zat nou wel fijn te badineren over Almere City FC, de club met het schapenlogo die tegen de allergrootste nederlaag ooit in het betaald voetbal opliep, maar ik moet erbij vertellen dat mijn eigen allereerste officiële voetbalwedstrijd ooit, eveneens met de beschamende cijfers 12-1 eindigde.

Maar laat me beginnen bij het begin. Op een gegeven moment ontdekte ik dat de jongens uit mijn klas met een interessant spel bezig waren. Ze trapten op een stukje gras naast het schoolplein tegen een leren bal aan, die een van hen mee van huis genomen had. Ik wilde ook wel meedoen en vroeg keurig belet bij de balbezitter. Van hem kreeg ik te horen dat ik eerst maar eens doelpaal moest gaan staan.

Er zat me wat te weinig spelvreugde in die rol en na enkele minuten draafde ik hard mee achter de bal aan. Ik zal toen ongeveer acht of negen geweest zijn.

Weldra werd het zaak om de nieuwe sport ook in de schoenenkeuze mee te laten wegen. En zo kreeg ik na enig zeuren heuse Fort-schoenen. De andere jongens hadden deze al enige tijd, ik was in die dagen gedoemd tot trendvolgerschap.

Fort-schoenen waren half-hoge laarsjes met metalen haakjes op de wreef waarachter je de veters moest vastzetten. Ze bezaten erg stevige neuzen waarmee het goed punteren was. Ook kon je de bal er desgewenst een flinke loei voorwaarts mee geven. Een dergelijke knal kon bij een enigszins tekortschietende traptechniek  ook op een been terechtkomen. Als slachtoffer had je dan of een joekel van een blauwe plek door de Fort-neus, of bloedige putsen in het vlees vanwege de Fort-veterhaakjes.

Het duurde niet lang of de voetbalclub DHW (Darp Havelte Wapserveen) viel uiteen in drie clubs, voor elk dorp één. De kersverse vv Havelte begon meteen aan een pupillenelftal en daar werd ik dus lid van. Onze allereerste wedstrijd was nog een vriendschappelijke, tegen Steenwijk. De jongens van Steenwijk bleken door de bank genomen wat forser dan wij en ze maakten ons meteen duidelijk dat je op echte voetbalschoenen moest spelen, op Quicks of desnoods Puma’s, en niet op van die stomme Fort-schoenen.

In die dagen heerste nog het ouderwetse stopperspil systeem. Niet dat het ons hielp, want die van Steenwijk, met Kees Kist in hun gelederen, renden ons links en rechts voorbij. Het was 12-0 voor we ons achter de oren konden krabben. Maar onze stopper-spil, Leo Heuver, een zoon van een politieman die inderdaad boven alle teamgenoten uitstak, poeierde er in de allerlaatste minuut nog eentje van grote afstand in. Zo redde hij de Havelter eer tegen die semi-professionelen.

En dat nog wel op Fort-schoenen. Die echter hun langste tijd in het Havelter voetbal hadden gehad. Weldra zag men ook de onzen op Quick, het merk dat in het noorden een voetballegende zou gaan inzetten voor de verkoop.

Nieuw huis gezocht voor kat met diabetes

Er hangt een briefje van een meisje in de supermarkt: “Gezocht goed nieuw huis voor lieve, oude kat die nooit krabt”. Het beest blijkt suikerziekte te hebben. En, schrijft ze: “Dat kan ik niet betalen”.

Ik moet zeggen dat ik er gemengde gevoelens bij heb.

Speldjes die ik gehad heb

Ik was maar een bescheiden verzamelaar, ik had er misschien maar dertig, veertig. Terwijl andere jongens er wel honderden hadden gespaard. Daar was ik wel een beetje jaloers op, ja.

Op Catawiki vond ik mijn speldjes bijna allemaal terug op de in totaal 135 pagina’s met bijna 5400 exemplaren. Ook een speldje dat ik van mijn opa kreeg en dat er te koop stond. Dat heb ik dus meteen maar besteld.,

Je had twee soorten: platte metalen met kleurige opdruk, en dikke van plastic waar de voorstelling in was gestanst. Die tweede soort was ik niet zo dol op, Omdat het reliëf vaak een onduidelijke voorstelling gaf. Ik was meer een man van de klare lijn, zeg maar.

Speldjes met louter letters vond ik ook maar zozo, De fabrikanten, grootgrutters en andere handelslui die zulke speldjes uitbrachten wisten duidelijk niet waar het om draaide.

Het was een enorme rage in 1965. Er bestond bijna geen merk of het bracht speldjes uit. Fabrikanten enzovoorts konden er bijna niet onderuit, Huisvrouwen lieten hun inkoopbeleid afhangen van de gratis speldjes bij de boodschappen.

Dat zagen slimme fabrikanten en winkelketens ook en zij deden aan klantenbinding, door hele series speldjes uit te brengen. Bij Catawiki zag ik ze weer: de auto’s, locomotieven, vliegtuigen, verkeersborden, sporten, sporters, voetballers, voetbalclubs (Spar), provinciale wapens (Wajang), landenvlaggen (VIVO), molens, artiesten, sprookjes, sterrebeelden en voorbije modes.

Zelfs was er een serie speldjes met de koppen van de ministers uit het kabinet Cals (zoals Biesheuvel, Den Uyl, Diepenhorst, Luns en Bogaers). Ik denk niet dat een merk dat nu nog zou doen. Politici hadden nog gezag. Je kon er goede sier mee maken. Dat is voorgoed voorbij.

Goede daad

De dag was nog geen half uur oud, of ik had mijn goede daad alweer verricht.

Ik was op weg naar de supermarkt die tien minuten eerder, om half negen, openging. Ze stond met een bleek enigszins gezwollen gezicht op de hoek van de straat. Met haar rug tegen de muur, verwilderd uit de ogen kijkend, zwaar hijgend, met een trillende hand over haar middenrif

Ik vroeg of ze zich niet goed voelde
Dat klopte. Ze voelde zich beroerd.

Ik vroeg wat haar precies mankeerde. Het bleek geen hartaanval, gelukkig, maar hyperventilatie.  Ik vroeg of ik haar kon helpen. Dat kon, ze wilde graag wat steun bij het naar huis gaan.

Ik leende haar mijn arm. Het was niet haar eigen huis, vertelde ze onderweg, maar dat van haar vriend. Ze had er drie weken gezeten, was al die tijd geen enkele keer de deur uit geweest en nu vloog de paniek haar buitenshuis aan.

Waarom was ze de deur niet uit geweest? Omdat ze twee blauwe ogen had. Haar vriend kende judo en dat wilde ze ook leren, maar het was meteen bij hun eerste les al misgegaan.

Het appartement van haar vriend was drie trappen omhoog. Ze vroeg of ik haar tas met boodschappen wilde dragen. Dat deed ik

Het appartement rook een beetje naar oude kattenpis en oogde somber, met verstoft vilt op de vloer, half dichte gordijnen en een televisie die op dit vroege uur al aan stond. Ze ging zitten op de bank, zocht naar iets, zei dat ze shag in de supermarkt had gekocht, althans dat meende zich te herinneren. Misschien zat het pakje in haar boodschappentas.

Ik zocht voor haar in de tas die ik intussen in de open keuken op het aanrecht had neergezet. Geen shag. Daarom alle boodschappen uitgepakt. Veel was het niet: een halfje wit, een pakje Blueband en een fles witte wijn. Ik begon te vermoeden wat haar grootste probleem vormde.

Ze vroeg of ik in de supermarkt wilde vragen of ze daar haar shag vergeten was. Of er anders shag voor haar wilde kopen. Dat heb ik gedaan, met geld dat ze me meegaf. En ze vroeg, omdat ze zelf geen telefoon had, of ik haar tandarts voor haar af wilde bellen. Ook dat heb ik gedaan

Ze herkende mij niet, maar ik haar wel. Van een voormalige stamkroeg van me in de binnenstad, decennia geleden. Het was indertijd nog een knappe, maar vrij felle en tamelijk onaardige, kattige juffrouw, die altijd met verkeerde kerels ging. En het lijkt er op dat ze behoorlijk afgegleden is.

Je zou zo iemand willen zeggen: Hou op met de drank.
Maar uiteindelijk kan zo iemand alleen maar zichzelf helpen.

IJzeren routine

Bij die andere dingen van hetzelfde laken een pak.

Het is al jaren zo: lokaal GroenLinks, landelijk PvdA.

Het Olde Schoelplein

Deze kreeg ik gister: het Havelter Piet Soerplein en omgeving ergens in de jaren zestig.

Dat plein, een open grasveld eigenlijk, waarop gek genoeg nooit gevoetbald werd, maar wel eens een paasbult brandde, was genoemd naar een vliegenier uit Havelte die in de jaren dertig neerstortte en omkwam. Een pionier en martelaar van de luchtvaart, zeg maar.

De vernoeming naar Piet Soer, in 1967, heb ik meegemaakt. Links buiten beeld kwam een dikke hunebedkei met een plaquette in een gemetseld perkje te staan, en de burgemeester en allerlei hotemetoten voerden een plechtigheid op. Dorpsfanfare De Bosnimf speulde een riedel, vlagvertoon, ballonnen omhoog, nou ja je kent het vast wel uit eigen ervaring, een dergelijk festijn.

De bomen centraal in beeld zijn er volgens mij niet meer. Tegen de bomen links, voor zover ze er nog staan heb je nu een rijtje winkels, zoals de bakkerszaak van een klasgenoot.

Voordat er begin jaren vijftig rechts buiten beeld een nieuwe school verrees, had je op de ruimte centraal in beeld de openbare lagere school, een laag langgerekt gebouw uit de negentiende eeuw. Daarom heette het plein, of dat grasveld, in de volksmond ook nog lange tijd ‘Het Olde Schoelplein’. Ik herinner me nu opeens dat er in mijn jonge jaren zelfs nog stukjes muur te zien waren, die her en der een heel klein beetje boven de grond uitstaken. Later waren die weg.

Dat hing wellicht samen met een herinrichting. Zo ontbreken op de foto centraal in beeld nog twee dikke hunebedkeien, die er vanaf 1962 kwamen te liggen. Deze gingen al vrij snel als verzamelpunt fungeren bij uitwedstrijden van voetbal, Van lieverlee kwam de dorpsjeugd er bijeen. Als kleine jongen raakte je met moeite bovenop die keien, hoe groter je werd hoe gemakkelijker je dat afging en hoe minder uitdagend het was.

Die straat achter in beeld stond onlangs even op de nominatie om te verdwijnen voor een wat robuustere centrumfunctie. Het is het eerste stuk van de Molenkampweg. In het andere, meer westelijke deel ben ik geboren en opgegroeid.

Achter de richtingaanwijzer zie het pand van Faber, met zijn grote etalageruiten. Bij Faber kocht mijn vader zijn Fongers. Faber zetelde in die tijd – denk ik – nog in een ouderwetse smederij. Dat moderne pand is van de jaren vijftig. Aan de linkerkant had je eerst nog een fietsenmakerij. Achter de etalageruiten stonden fietsen, kolenkachels en huishoudelijke benodigdheden als daar zijn vergieten.

Op een dag had mijn anderhalf jaar jongere broer Bert een hele fijna katapult en schoot daarmee een steentje af op de middelste etalageruit van Faber. Peng!!! Faber, een wat prommelige oude man, kwam als een speer zijn huis uit en achtervolgde mijn broer tot in de  bijkeuken van ons huis. Terwijl mijn broer zich boven sidderend onder zijn bedje verstopte, stond mijn moeder met de ellebogen in haar zij voor de ziedende heer Faber geposteerd. Hij schreeuwde tegen haar dat mijn inmiddels ondergedoken broer wel zooooo’n gat (handen maximaal uiteen, zowel horizontaal als verticaal) in zijn superdeluxe grote etalageruit geschoten had, ze konden hem zomaar van alles uit de winkel jatten. Mijn ouders gingen met hem mee om de schade op te nemen. Het bleek maar zoooo’n klein sterretje (duim en wijsvinger zo dicht mogelijk bij elkaar). Voor dat moment ging er een plakkertje overheen en de verzekering betaalde later de schade.

Tussen het tweede en derde huis zat een bankfiliaal met een klok. Daar keken we altijd op als we naar school gingen. In het laatste zichtbare huis woonden onderwijzers. Eerst die van de vijfde klas die ik totaal ben vergeten. Later die van de vierde. Deze man gaf de zanglessen  in de bovenste klassen en kon meedogenloos je oor omdraaien als je zijn instructies niet goed volgde, of gewoon zat te klieren. Ik zou het niet erg gevonden hebben als .ik hem ook vergeten was.

Hoe gastvrij kan een Lutjegast zijn?

Een gevalletje in Lutjegast dat herinneringen bij me oproept. Het bestuur van de dorpsvereniging is daar afgetreden, na kritiek dat het niet pal achter een stel bewoners van de Abel Tasmanweg stond. Deze mensen zijn tegen de komst van een psychososiale woon-/werkvoorziening in hun omgeving. Voornaamste bezwaar van deze bewoners is dat de voorziening hun huizen minder waard maakt.

Punt 1, Het dorpsbestuur vertegenwoordigt het belang van het hele dorp, niet enkel dat van een straat. Als dorpsbestuur hoor je niet klakkeloos achter elk deelbelang aan te lopen. Dan maak je je volstrekt ongeloofwaardig.

Punt 2 kan het inderdaad in het belang van het dorp zijn zo’n voorziening, ook al sta je er niet over te juichen, te accepteren. a) Horen zulke voorzieningen bij onze samenleving. Je kunt ze er niet uit verbannen, ze moeten ergens een plek vinden. En dan maar zeggen dat het niet bij jou maar bij een ander moet, is bij voorbaat een zwaktebod. Al is dat laatste, besef ik, geen principiële, maar een strategische overweging.

Daar komt nog een andere, eveneneens strategische, overweging bij. Weet je je dorp of stadswijk te vrijwaren van dit ‘mindere kwaad’, dan sta je uitermate zwak als er iets zwaarders op je af komt. Dan kan je met het beste fatsoen nog maar heel moeilijk nee zeggen, zonder terecht van egoïstisch nimbyïsme beschuldigd te worden.

Die overwegingen waren zo ongeveer de onze, toen we als Buurtoverleg Oosterpoort een jaar of tien geleden besloten om géén actie te voeren tegen de komst van een Exodushuis voor resocialiserende ex-delinkwenten in onze buurt. In onze ogen viel er politiek en juridisch ook weinig aan te doen. Het was een particuliere instelling, en geen gemeentelijk of corporatief initatief. En gemeentelijke exploitatievergunningen hielden en houden echt geen rekening met de achtergrond van bewoners in een groepshuis. Gelukkig niet.

Maar een comité van particulieren uit de omgeving was mordicus tegen de komst van Exodus. Het organiseerde een actie, waarbij 600 handtekeningen werden opgehaald. Een van de leden bestond het zelfs, om een overval op onze gewone maandelijkse werkvergadering te organiseren. Moest je als voorzitter aan een tjokvol vergaderlokaal, gaan uitleggen, waarom dit punt niet op de agenda kwam te staan. Wat gelukkig lukte, zodat alle opgetrommelde demonstranten afdropen en er uiteindelijk toch gewoon vergaderd kon worden.

In die tien jaar is er bijzonder weinig overlast van het Exoduspand geweest. Nog steeds ben ik er trots op dat ik toen mijn rug recht gehouden heb. Het ware te wensen, dat de dorpsvereniging van Lutjegast dat ook gedaan had.

Mijn vader op het tuinpad

Ik wist niet dat er ansichtkaarten van ‘onze straat’ waren, maar ik trof er een op een veilingsite aan en heb hem subiet gekocht. Iets waar ik vroeger niet over zou hebben gepeinsd. Want ik vond onze straat niet bijzonder mooi. Ik prefereerde plaatjes van monumenten, vooral oude kerken.

Het huis waar ik geboren ben en opgroeide, het vierde van rechts, is net tussen twee bomen door te zien. Een gekke gewaarwording is dat wijlen mijn vader ernaast staat. Of hij komt hij net thuis, of hij doet iets onduidelijks in de tuin.

De ansicht, geen uitgave van een plaatselijke winkel, zoals gewoonlijk, maar van “N.V. Fotodrukind[ustrie] ‘Emdeeha’ te Oosterbeek”, werd verzonden in 1969. Ik zie nog geen aanbouw naast ons huis, en dat kan kloppen want die kwam iets later, dacht ik. Ook staat er nog geen serie stenen bloembakken op de erfgrens, Houten paaltjes met gaas ertussen moesten mijn jongste broer op het erf zien te houden.

Op de berm voor het huiskamerraam staat nog een eik. Opgeschoten jongens uit het dorp zaagden die op een Nieuwjaarsmorgen omver. Ze verdienden er een fles jenever mee van mijn moeder, die meer licht in de huiskamer wilde.

De klinkerweg lijkt juist opnieuw ingelegd. Op de hoek een steen die het afsnijden van de bocht door auto’s moet voorkomen. De berm lijkt er anders al behoorlijk uitgesleten. Terwijl de berm voor ons huis verwonderlijk hoog gras vertoont. In mijn lagere schooltijd oogde deze berm nog als een dorre, harde zandvlakte, doordat we er zoveel op voetbalden. Daarom denk ik dat de ansicht op zijn vroegst uit 1967 is.

Helemaal rechts woonden Hendrik en Jantien Willems. Hendrik was gepensioneerd en stond altijd in zijn tuin te schoffelen, waarbij hii vrij luid maar toonloos neuriede. Het was meer een soort van loeien, eigenlijk, we moesten er vaak om lachen, Zijn vrouw Jantien was doofstom en naaide kleren voor mensen. Daar had ze een bijverdienste aan. In het tweede huis woonde het gezin van Appe Lefferts, die ons uppies en fluitjes uit lijsterbeshout leerde maken. En in het derde woonde het gezin van Hendrik Israels, de postbode die veel vrijwilligerswerk voor de voetbalclub deed. Ik kwam hem een keer tegen toen ik door Darp fietste, Daar tracteerde hij me voor een klein dorpswinkeltje op Stimorol-kauwgum. Dat had ik nog nooit gehad en deze buurman kon dus niet meer bij me stuk..

Al die mensen kwamen er begin jaren vijftig te wonen, toen ze er op hun kavels hun eigen woningen hadden gebouwd. Die hele eerste generatie van de straat is er inmiddels weg.

Naschrift 30 december 2013:

De foto blijkt een stuk ouwer, want eenzelfde prentbriefkaart werd reeds verzonden op 23 april 1958. Blijkbaar heeft de kaart meer dan tien jaar gelopen, zoals dat heet.

Stemwijzer

Ik heb hem nou drie keer gedaan, en drie keer eindigde dezelfde partij bovenaan:

En dat terwijl ik voor het afmaken van stadsduiven ben, een punt waar ik in derde instantie ook extra gewicht aan heb toegekend. Bovendien zijn ze tegen het Forum, terwijl ik gematigd voorstander ben, een punt dat ik eveneens verzwaarde. Het lijkt me dat hier een verkeerde bias in zit. Mij zie je echt niet op radicale veganisten stemmen.

De SP was twee keer tweede, maar die valt ook af. Ze zijn nogal weifelachtig inzake de tram, mijn derde zwaartepunt. GroenLinks staat voornamelijk zo laag door veiligheidsissues als cameratoezicht, een punt waarop ik vanouds met ze van mening verschil. Maar ook willen ze democratisch gekozen wijkraden geen budget geven, wat ik een beetje vreemd vind. En ze willen sport ontzien bij bezuinigingen. Ik niet.

De PvdA is pro tram en (nog wel) voor het Forum. Groenlinks ook, maar ze verschillen van mening op het duivenpunt. Ik denk dat het PvdA gaat worden, dit keer.