‘Bron van nuttige wetenswaardigheden’
Geplaatst op: 23 juli 2009 Hoort bij: autobio, Media Een reactie plaatsen
Toen ik in 1974 in Groningen ‘aankwam’, als eerstejaars geschiedenisstudent, verbaasde me het hoeveel historici NRC Handelsblad lazen. Die krant, daar waar ik vandaan kwam zo’n beetje onbekend, had tegen de honderd procent dekking bij de wat oudere garde onder de docenten.
Maar als je dan een paar Groninger Studentenalmanakken uit de jaren vijftig doorneemt, krijg je opeens door waarom die oudere garde louter de NRC las. Reclame voor andere kranten stond er niet in. En die historici wilden natuurlijk wel alllemaal nuttige dingen weten.
Bij de hunebedden
Geplaatst op: 22 juli 2009 Hoort bij: autobio 4 reacties
Het hunebed te Havelte, door Johan Dijkstra. Deze schoolplaat uit 1922 maakt deel uit van de zending die onlangs van Wolters-Noordhoff naar het Rotterdamse Onderwijsmuseum ging, waar Artshooter hem fotografeerde (serie).
Als je goed kijkt zie je niet één, maar twee hunebedden. Het grote links en, verderop aan de rechterkant van de zandweg, nog een kleiner exemplaar. Maar dat valt natuurlijk alleen mij op, omdat ik in Havelte ben opgegroeid en vaak bij deze hunebedden kwam.
Linksachter het voorste hunebed had je, toen ik een jaar of zeven was, begin jaren zestig, zelfs nog een soort van plaggenhut. Dat wil zeggen: deze woning was kniediep ingegraven, had volgens mij halfsteens muurtjes en was van achter bedekt met heideplaggen. Een jongen uit mijn klas woonde er. Maar niet lang meer.
Op de heide nog wat meer naar achter oefenden soldaten die ons bij het CADI-volkswagenbusje tracteerden op sprits en penny-wafels. Die militairen lieten koperen patroonhulzen achter, soms hele mitrailleurbanden vol. Die verzamelden we. We hingen die banden kruislings over onze borst, zodat we op echte Mexicaanse desperado’s leken. Sommige jongens verzamelden de hulzen ook voor het geld. Ik meen me te herinneren dat een oud ijzerhandelaar in Steenwijk een paar cent per huls bood.
De hulzen waren niet altijd leeg. Soms zat er nog kruit in en gaf een rood of groen gekleurd metalen puntje onder de huls aan dat er nog lading in zat. Toen ik in de vierde klas van de lagere school zat, is daar een keer een ongeluk mee gebeurd. Een klasgenoot, Appie (bijgenaamd Stoetekappie), klemde zo’n huls tussen de dekstenen van het grote hunebed, zette een spijker op het gekleurde puntje aan de onderkant en begon daar met een kei op te slaan. Een scherf van de ontploffende huls schampte langs zijn wang die bloedig openkrulde en met acht krammen gehecht moest worden.
Naderhand waren wij allemaal machtig onder de indruk van Appies litteken.
GVAV-legende verkocht voetbalschoenen
Geplaatst op: 18 juli 2009 Hoort bij: autobio, Stad toen 1 reactie
Mijn allereerste voetbalschoenen waren van het merk Quick. Inderdaad, met die halfronde stalen neuzen waarmee je kon punteren, een techniek die thans niet geheel en al ten onrechte in vergetelheid is geraakt.
Laatst zat ik wat te googelen op het merk, dat weer bleek te bestaan. Ik wilde weten welke bekende GVAV-voetballer er eind jaren zestig ook alweer vertegenwoordiger van was geweest. Indertijd vertelde schoenmaker Mulder, tevens onze elftalleider en de winkelier die de voetbalschoenen leverde, met gepaste trots de naam van die vertegenwoordiger, die ik echter vergat. Mij stond bij dat het Martin Koeman was geweest, maar diens naam gecombineerd met Quick leverde googelend niets op.
Het was Tonny van Leeuwen, weet ik nu weer, dankzij de Pronkjewail, jaargang 1970. Voor dat personeelsorgaan van de gemeente Groningen interviewde ene Sw. de legendarische keeper, die toen net met GVAV naar de eerste divisie gedegradeerd was. Na een afschuwelijke wedstrijd tegen DOS, meen ik me te herinneren – de hele wedstrijd volgde ik nagelbijtend via Langs de Lijn, een radio-uitzending die een diepe ontgoocheling bewerkstelligde.
Van Leeuwen, om op de zoekvraag terug te komen, was semi-prof, zoals het gros van de betaalde voetballers in Nederland, toentertijd. Tegen de Pronkjewailman vertelde hij dat hij een poos een sigarenzaakje had, maar dat hij zich te jong voelde om alleen maar pakjes over de toonbank te schuiven. Daarom verkocht hij die zaak, om met het geld een woning in Peize te kopen:
“De eerste maanden in Peize had ik geen baan. Toen kwam er iemand van Quick bij mij praten. Die mensen wilden mij graag op die sportschoenen hebben en ik vertelde de vertegenwoordiger, dat ik op dat moment geen baan had en wel interesse had om in de sport-branche te gaan.
Na verloop van een week of drie kreeg ik bericht, dat de vertegenwoordiger die hier zat en die niet zo jong meer was, wat minder zou gaan doen. Zo werd dat voor mij een bijbaantje. Ik heb mij daar echt voor ingezet en na een jaar kreeg ik de drie noordelijke provincies.”
Ome Klaas & Osefia
Geplaatst op: 26 juni 2009 Hoort bij: autobio, Familie 7 reactiesMijn oud-oom Klaas Nienhuis kwam uit een geslacht van moeskers en koemelkers uit de stad. Tot diep in de negentiende eeuw hadden die nauwelijks paarden. Misschien dat hij er daarom zo verzot op was. Hier zie je hem achter zijn boerderij in Feerwerd:
Er waren ook boeren die geen paarden meer aanhielden en al het werk met tractoren deden. Maar hij had altijd twee of drie paarden rondlopen in het weiland naast de boerderij. Die gingen dagelijks een paar maal voor de wagen als er koeien op de Feerwerdermeeden gemolken moesten worden.
Heel soms ging hij er ook een stukje op rijden, zoals hier aan de kant van de steenfabriek:
Tot nu toe lijken die paarden niet erg groot, maar zelf heb ik een heel andere ervaring. Hier mijn lievelingspaard Osefia, omstreeks 1965;
Wat mocht ik daar graag op rijden. Het dier vond het wel eens minder aangenaam en bleef dan stokstijf midden in het weiland staan. Maar ze wilde ook wel eens angstig hard gaan draven.
Ik heb mijn achterneef later eens gevraagd hoe oud Osefia geworden was. Ik meen een jaar of twintig. Ze kwam niet natuurlijk aan haar eind. Ze eindigde haar leven in Artis, waar ze geslacht werd als voer voor de leeuwen.
Knopen, allemaal knopen
Geplaatst op: 22 juni 2009 Hoort bij: autobio 4 reactiesMocht je ook zo graag in de knopenbak van je moeder graaien, vroeger? Er is nu een set foto’s die je dat doen herbeleven.
Mene, mene tekel
Geplaatst op: 11 juni 2009 Hoort bij: autobio 7 reacties
En nu wordt weer beweerd dat die Willemen mij te grazen zou hebben genomen op zijn Nachtwacht. Hij had me het dichtst bij de hand van God geplaatst en omringd met bijbelcitaten. Ha.
Overigens blijkt zijn magnum opus zo goed als klaar:
Domela op de vliering
Geplaatst op: 14 mei 2009 Hoort bij: autobio 5 reactiesBij persoonsverheerlijking van politici denkt Wikipedia vooral aan dictatoriaal opererende communisten, types als Fidel Castro, Nicolae Ceaucescu, Jozef Stalin, Kim Il Sung en Mao Zedong. Maar ook de Nederlandse ‘vrij socialistische’ voorman Domela Nieuwenhuis was er niet vies van. Kameraad Van Kol waarschuwde ‘us forlosser‘ er in 1886 al voor:
Die portretten van Domela waren sacrosanct. Zo herinnerde de Groningse vrij socialiste Cathrien Eimers zich in 1979:
“Ik weet nog heel goed dat er na de dood van Domela (1919 red.) als schilderij van die hele grote gekleurde foto’s van hem uitkwamen. Dat kostte toen 35 gulden. Het hing bij ons natuurlijk ook aan de wand. Het was een relikwie gewoonweg, daar mocht je haast nog niet naar kijken, laat staan in je handen nemen. Toen mijn vader is overleden en mijn moeder kleiner ging wonen moest dat portret ergens heen. Nou, dat moest dan maar naar ons toe. Op een gegeven moment hebben wij dat portret van de wand afgenomen om iets anders op te hangen. Moe zei direct: “Woar is Domela?! Woar is Domela?” Ze was zo kwaad! Ik zei: “Dat hebben we zolang op de vliering.” “Op de vliering? O, god, dat most je voader ‘ns waiten! Dat was niet best. De kinderen hebben Domela nu wel aan de wand hoor, maar wij niet meer.”
Tot mijn gène moet ik bekennen dat ook ik nog wel eens een portret van Domela in mijn interieur heb gehad.
Op bezoek bij de legendarische Toxopeus
Geplaatst op: 12 mei 2009 Hoort bij: autobio, Familie 3 reacties
Dit is mijn oudoom Klaas hier links voor zijn Pontiac. Hij had net een vrouw en haar zoontjes, die in de buurt van zijn boerderij in Feerwerd gestrand waren, naar hun woonplaats Oostmahorn gebracht.
Mijn anderhalf jaar jongere broer Bert en ik, die medio jaren zestig ’s zomers wekenlang op de boerderij in Feerwerd van hem en tante Lieuwkje logeerden, nam hij ook een keer mee naar Oostmahorn. Onderweg gingen we vissen. Maar daar bleek hij het geduld niet zo voor te hebben. Ik ook niet, dus dat kwam goed uit.
In Oostmahorn bezochten we het café van Klaas Toxopeus, de legendarische schipper van de zelfrichtende reddingboot Insulinde. Deze Toxopeus schreef ontzagwekkende bestsellers als Vliegende storm en Woest water. Bert en mij schonk hij hoogstpersoonlijk een glas ranja in.
Terwijl mijn oud-oom en de Mensenredder iets bespraken met veel stiltes er tussendoor, keek ik naar de haven. Daar was het vrij kalm. Een bleek zonnetje scheen op nauwelijks rimpelend water. In de verte stoomde de veerboot op naar Schier.
Campione
Geplaatst op: 24 april 2009 Hoort bij: autobio 12 reacties
Ik won natuurlijk wel eens vaker wat. Een medaille voor het uitlopen van de 10 kilometer lange Dwingeler krentenbloesemwandeltocht, een voetbal van de Donald Duck, een kaartje voor de Europacupwedstrijd Ajax-Celtic (3-0) en de gouden koffieboon van Douwe Egberts, maar dit is toch mijn allermooiste prijs ooit.
In het papieren DvhN staat dat ons team antwoord wist op een “schier onmogelijke vragen als de geboortedatum van professor van Giffen“. Gelieve dit zo te interpreteren: die geboortedatum kennen we heus niet uit ons hoofd, maar als de datum en de plaats Noordhorn worden genoemd, dan associëren we die twee gegevens als enigszins belezen archeologieliefhebbers onmiddellijk met de man die de Nobelprijs voor de archeologie had verdiend, zo die prijs had bestaan.
Goede Vrijdag overdenking
Geplaatst op: 10 april 2009 Hoort bij: autobio 2 reacties
Romaans kruisje, gevonden in Oostwold (Oldambt).
Ik zat te kijken wat de Wikipedia over Goede Vrijdag schreef, en bedacht dat het nogal een verhaal was.
Zonder dat verhaal was heel veel kunst en cultuur non-existent geweest.
Het zoenoffer-idee is niet zo aan mij besteed. Maar ik ben niet anti-Christelijk. Die Jezus had wel goeie dingen: hij gooide bijvoorbeeld de commercie de tempel uit en snoerde Farizeeërs de mond.
Gij zult het kind niet met het badwater weggooien zeg ik altijd maar. Eigenlijk zou dat het elfde gebod moeten zijn.
Haentie op een stokkie
Geplaatst op: 5 april 2009 Hoort bij: autobio, Familie 16 reacties
De foto zal (bijna) 50 jaar oud zijn. Mijn anderhalf jaar jongere broertje Bert en ik poseren met onze haenties op stokkies voor de pergola. Ik weet nog dat ik stikjaloers was omdat ik het zijne véél mooier vond dan die van mij. Ook herinner ik me, hoe sterk dat crèpe-papier afgaf in de regen.
Straks is er de optocht. Dan zingen we:
“Haentie op een stokkie
Biet ies van mien brokkie
Biet ies van mien stukkie brood
Anders giet mien haentie dood.”
Volgens een Uffelter versie van het liedje, voorkomend in een Telegraaf uit 1898, luidde de laatste regel indertijd nog: ‘Morgen is mien haentie dood’. Waarbij ik me afvraag of de haan en de Heiland uit het evangelie niet verschrikkelijk met elkaar zijn verstoethaspeld.
In 1898 werd het palmhaantje meestal dezelfde dag nog soldaat gemaakt. Witbrood was luxe. Maar ook later begon de haan een enkele keer nog wel eens incompleet aan de Palmpasen-optocht. Hier een foto van mijn jongste broers Frank en Peter, omstreeks 1970. De haan van Frank, een beste eter, is al een stukje van zijn staart kwijt:
Dit is achter het huis van mijn grootouders aan de Molenweideweg (nu Hofweg) in Havelte. Kennelijk is de haan van Peter zo zwaar dat mijn vader hem enige fotologistieke ondersteuning moet bieden. Ik denk dat het kiekje door mijn moeder gemaakt is, die had wel vaker last van parallax. Maar het mooie is dat de foto zodoende ook een stukkie van het interieur bij mijn grootouders laat zien. En dan doel ik vooral op de uit het Oldambt overgeleverde pietereulielamp en de drie huwelijksfoto’s van de kinderen, die mijn grootvader, vaag zichtbaar achter de linker ruit, trapsgewijs tegen de zijmuur ophing.
Herman Finkers tussen de schuifdeuren
Geplaatst op: 15 maart 2009 Hoort bij: autobio, Stad toen 3 reactiesOok in het DvhN van gister: een interview met Jan Stelma, alweer dertig jaar de directeur van Grand Theatre.
Voordien had Jan café-chantant De Plu’s, aan de Oosterweg tegenover de Sophiastraat. Het was een echt folkcafé, waar tijdens concerten de tap dichtging omdat er volgens Jan een gewijde stilte diende te heersen.
“Het trok veel creatieve mensen”, memoreert hij:
“Jan Veldman kwam onder moeders rok daar terecht. Ook het allereerste publieke optreden van Herman Finkers was bij mij in het café.”
Het is goed dat Jan daar het woordje ‘publieke’ inlast. Want Herman Finkers trad al langer tussen de schuifdeuren op. Bijvoorbeeld op een feest in het ‘Twentse’ studentenhuis aan de Parkweg, waar zijn broer Wilfried woonde. Eind ’76, begin ’77 moet dat zijn geweest. Ik weet dat omdat ik er zelf bij mocht zijn op uitnodiging van Wilfrieds’ huisgenote Erna, die bij mij in een werkcollege over de geschiedenis van het socialisme zat.
De KPN trekt u een poot uit voor u het weet
Geplaatst op: 8 maart 2009 Hoort bij: autobio 15 reactiesZit ik mijn dagafschriften na te kijken, valt me op dat er de laatste keer 15 euro meer is afgeschreven voor mijn vaste telefoon, dan normaal. Terwijl ik echt niets extra’s vertelefoneerd heb, eerder minder. Ik verbel ook helemaal niet zoveel. Normaal 46 euro per twee maanden, nu 61, volgens de KPN althans.
Wat ik me herinner is dat ik het afgelopen najaar tot drie maal toe ’s avonds namens de KPN werd gebeld met commercieel gezeur over diverse abonnementen. En met de vraag of ik op een bepaalde aanbieding wilde ingaan. Sowieso ben ik er niet zo van gecharmeerd om ’s avonds door bedrijven gebeld te worden en dat heb ik ook kenbaar gemaakt, met de opmerking dat ze me de aanbieding maar toe moesten sturen, per post. De laatste keer verliep het gesprek erg geïrriteerd, en degene die belde zei toen ze afsloot: “Dan moet u het zelf maar weten”. Wat dat inhield, begin ik nu te begrijpen. Blijkbaar wordt het niet ingaan op telefonische verkoopbabbels bestraft met verhoging van de nota.
Het zit me totaal niet lekker, Ik probeer de factuur erbij te vinden, maar die ontbreekt. En als ik verder graaf in mijn schoenendoos, blijken alle KPN-facturen van het laatste halfjaar afwezig. Heeft de KPN misschien eigenmachtig besloten die facturen niet meer te versturen? Mooi is dat, mensen automatisch laten betalen, rekening verhogen, en ze geen facturen meer sturen zodat ze alleen bij controle van dagafschriften merken of ze belazerd worden.
Op het dagafschrift van de bank staat dat je de factuur ook digitaal kunt inzien, via “Mijn KPN”. Dus maar even langs die weg kijken. Inschrijven: mijn eigen naam wordt geweigerd. Wachtwoord voldoet tot vier maal toe niet aan de ingewikkelde vereisten van de KPN. En als ik er dan eindelijk door ben, hebben ze nog een actiecode nodig. En waar vinden wij de actiecode? “De actiecode staat op de rekening.” Maar die krijg ik nou net niet, sukkels.
Fijn, terug bij af… Ik zit er nu zwaar over te denken om dat hele incompetente KPN-zootje maar op te zeggen. En een goedkoop mobieltje te nemen. Iemand met een goeie raad?
Jarig
Geplaatst op: 18 februari 2009 Hoort bij: autobio 9 reacties
Er was een dik pak sneeuw gevallen, hier en daar lag er wel een halve meter, en de olde dokter Landeweer zat die ochtend met zijn auto vast in Wapserveen.
En dan was er mijn opa van vaderskant, een strenge doch rechtvaardige belastingcommies. ’s Middags vond mijn grootmoeder hem op bed. Dat was abnormaal, de man was nooit ziek. Met geen mogelijkheid kreeg ze hem wakker en bezorgd belde ze de olde dokter. Die kwam, rook wat, en vond de lege fles jajem onder het bed. Zo blij was mijn opa dat zijn eerste kleinzoon en stamhouder naar hem vernoemd was. Mijn grootmoeder kreeg het advies dat ze hem zijn roes maar moest laten uitslapen.
Kastie of kastiebal
Geplaatst op: 13 februari 2009 Hoort bij: autobio 20 reacties
Wij hadden ook zulke plankjes thuis, en speelden het ook wel eens in de tuin, maar ik associeer kastie of kastiebal toch vooral met de lagere school, en dan de hogere klassen, dus zo ongeveer 1965 – 1967. Het was een spel of sport met een enigszins braaf imago, je speelde het ook wel met meisjes, maar al sla je me dood met zo’n plank, de spelregels ben ik totaal vergeten. Weet iemand ze nog spontaan op te noemen, dus zonder te googelen?
groninganus 
Recente reacties