Jubileum-uitgave

Dit bijgesneden, stevige kalenderblad kwam met enkele reproducties van Johan Dijkstra tevoorschijn uit een lijst bij mijn moeder. Het hele pakketje moest een schilderij verstevigen. Blijkbaar las mijn grootvader in 1938 al het Nieuwsblad van het Noorden, dat toen vijftig jaar bestond. De tekening op het kalenderblad is een archaïserende prent van de Ossemarkt door Anco Wigboldus.

Dijkstreek

Ik zou dus nog naar de Dijkstreek, naar die boerderij van mijn overgrootouders Kroeze, via dit kronkelweggetje:

Geit in de voorhof. De pinksterbloemen bloeien al volop:

Het asfalt gaat over in steenslag, in de verte het arbeidershuisje waar mijn achterneef het al over had:

Rijk belommerd hekje:

Daar is ze dan:

De schuurdeur staat open en er staat een wagen geparkeerd, maar schreeuwen van volluk en hallo helpt niet, niemand vertoont zich. Daarom eerst maar even dat landweggetje in, opzij van het huis. Verderop een vogelkijkhut:

De voorkant van de boerderij:

Knotwilg op de grachtwal:

Voormalige varkensschuur:

Ook de tweede keer reageerde niemand op mijn roepen. Ik besloot terug te gaan, zag bij het arbeidershuisje een vrouw in de tuin en vroeg haar naar de naam van de eigenaar van de boerderij waar mijn overgrootouders ooit woonden, opdat ik die later zou kunnen bellen. Ze zei dat de eigenaar wel thuis was en belde hem voor mij. Het bleek iemand die ik al kende uit het ruimtelijke ordeningscircuit van de stad. Hij leidde me rond door het pand. Bijvoorbeeld langs de gebinten in de schuur:

Een primitief gedenksteentje naast de voordeur: Wed. J.A. 1924. Toen woonden mijn overgrootouders er blijkbaar nog niet?:

Oelenbret, door de huidige eigenaar aangebracht:

Uitzicht vanuit de voorkamer. Volgens de eigenaar heette het hier vroeger de Osseweide, een toponiem dat volgens mij wijst op vetweiderij:

Langs de kronkelweg terug. In de verte de molen en de toren van Enumatil:

Het zicht op de boerderij vanaf de Pasop:

Koeien is nieuwsgierig spul:

Frans Kroeze en Antje van der Let

Mijn Feerwerder achterneef vertelde me gister dat Frans Kroeze en Antje van der Let, zijn grootouders, tevens mijn overgrootouders, in 1929 en 1936 begraven zijn in de plaats waar ze vandaan kwamen: Aldtsjerk (Oudkerk) in Friesland. Vanaf de Dijkstreek onder Enumatil, waar ze woonden, ging er een bus naar de Friese plaats met mensen die de begrafenis wilden bijwonen.

Bij Graftombe.nl blijken ze inderdaad foto’s van de graven te hebben. Deze staan vlakbij het koor van de kerk. Op Wikipedia vind ik bovenstaande foto van de kerk, die de positie van de grafstenen goed weergeeft (zie de zwarte pijl, helemaal rechts)). Aldtsjerk was nota bene een van de eerste plaatsen waarvan de plaatsnaam verfriest werd.

Mijn overgrootouders trokken langzamerhand vanuit Friesland oostwaarts. Eerder boerden ze op een huurboerderij op het Oosterzand onder Oldekerk. Een streekje waar ik de laatste jaren regelmatig langs ben gekomen en dat me zwaar bekoorde. Later zaten ze in Lutjegast en nog weer later op de Dijkstreek, in een boerderij die het eigendom van een familie Kazemier uit Leek of Tolbert was. Die boerderij is volgens mijn achterneef tegenwoordig van het Gronings Landschap. Ze ligt helemaal aan het eind van de ouwe kronkelweg. Op satellietopnamen zie je inderdaad nogal wat marginale grond in de omgeving. Binnenkort er maar eens heen.

Zo vier je een verjaardag, zo lig je in de knekelput

Heb bij de Aldi een negatievenscannertje gekocht. De foto’s komen er naar mijn smaak iets te bleek uit, wat met zwartwit vrij eenvoudig recht te zetten is, maar met kleurenfoto’s niet zo. Maar met zo’n scannertje weet je in elk geval wat je aan materiaal in huis hebt, en de beste foto’s kan je altijd nog professioneel laten scannen en afdrukken.

Ben met dat ding begonnen een sigarendoos vol ongesorteerde zwartwitnegatieven weg te werken. De vierkante produceerde ik met het Agfaatje dat ik omstreeks 1969 aanschafte, en de rechthoekige met de Praktica die ik in 1974 kocht. Uit geldgebrek liet ik soms een film wel ontwikkelen, maar niet afdrukken. Ook gaf ik foto’s weg, waarvan ik de negatieven hield. Op die manier levert zo’n oude doos nog aardige verrassingen op.

De hier opgenomen twee bijvoorbeeld, herkende ik helemaal niet. Toch moet ik ze zelf met die Praktica hebben gemaakt. Ze zijn van een verjaardagsvisite in 1975 of 1976 bij mijn ouders thuis. Op de bank, onder het Bruggetje van Van Gogh, zitten tante Antje, de zuster van mijn vader (rechts), en tante Annie, een tante van mijn moeder (links). De eerste kwam over uit Valkkoog, Noord-Holland, de tweede uit Buitenpost, Friesland. Beide zitten geanimeerd een foto te bespreken. Mijn grootmoeder, met de rug naar het raam, luistert toe. Op de tafel voor haar staat een glaasje advocaat:

Tante Annie kwam over met haar Daffodil. Met een eerder exemplaar van dat merk en type reed ze op mijn verjaardag eens de ijzig koude Drentse Hoofdvaart in. De auto zonk. Zonder tante Annie, die eruit werd geslingerd. Zij bleef drijven, dankzij haar bontjas.

Oom Jan Bijpost, de man van tante Antje, verveelde zich wat bij dat vrouwengepraat:

Mijn oma, de tantes, mijn oom, geen van vieren leeft meer. Het is een beetje wrang, maar de foto’s duiken net op nu er mot is in de familie over het grafrecht voor mijn opa en oma. De termijn van dertig jaar voor hun graf is voorbij, verlenging van het recht om er ongestoord in te mogen blijven liggen zal ongeveer 900 euro gaan kosten. Als je zo’n bedrag met alle elf de nazaten deelt, stelt het helemaal niet veel voor. Maar nu één uit Drenthe vertrokken familietak – niet op de foto’s aanwezig – niet mee wil doen, omdat de leden van die tak nooit bij dat graf komen, dreigen ook andere ver weg wonende nazaten af te haken. Op die manier krijgt de dichtbij het graf wonende tak het hele bedrag voor de kiezen, wil deze voorkomen dat het graf geruimd wordt. Ook niet erg, aan die paar luizige centen extra gaan we echt niet dood, Maar het zet wel kwaad bloed dat het zulke familieleden niets kan schelen of opa en oma in de knekelput belanden.

‘Een echte burgervader’

De Groninger PvdA-burgemeester Jan Tuin (1900-1972) was een neef van mijn grootvader Harm Perton. Op de verjaardag van mijn opa werd er wel eens over hem gepraat, door die generatie. En dat gebeurde altijd met een soort van trots.

Dat kwam niet alleen doordat neef Tuin het ver geschopt had, maar ook doordat hij als burgemeester geliefd was. Een bevestiging daarvan las ik net in het levensverhaal van Peter Drenth, dat sinds kort op het web staat. Drenth, een trotzkist die in de jaren vijftig in de Groninger gemeenteraad kwam voor de PvdA, een partij die hem maar met moeite als raadslid accepteerde, meldt over Jan Tuin:

“…voor die man heb ik toch wel respect: dat was de enige burgemeester die ik heb meegemaakt, die ik ook best met “burgemeester” had kunnen aanspreken. Dat was een echte burgervader en iedereen was voor hem gelijk.”

Voetbal-opa

Mijn grootvader Albert Vondeling als voetballer, Zuidhorn, ca. 1920 – 1925.

Vandaag hoorde ik het verhaal dat hij op zijn ouwe dag langs de lijn in Dwingeloo zo meeleefde met de plaatselijke voetbalvereniging, dat hij verwoed tegen een denkbeeldige bal aan stond te schoppen. Daarom kon je maar beter niet al te dicht bij hem in de buurt staan, aldus mijn zegsman.

Hier is de Radionieuwsdienst ANP

De Koninklijke Bibliotheek (KB) heeft de teksten uit alle ANP-radiobulletins, zoals deze tussen 1937 tot 1984 zijn uitgezonden, op het web gezet.

De enige met mijn achternaam die erin voorkomt is een tafeltennister. Haar kwam ik eerder tegen in de digitale versies van Leeuwarder Courant en Gelderlander omdat ze meedeed aan nationale en internationale toernooien. In 1958 en 1959 heet zij nog Marion Krom-Perton, maar in 1962 Marian Perton. Zou ze intussen gescheiden zijn? Of gaat het toch om twee verschillende vrouwen?

Het trefwoord Groningen leverde 13725 berichten op. Dat is nauwelijks te behappen. Maar in een venstertje aan de rechterkant van het scherm kan je gelukkig verfijnen op jaar.

Petje Pitamientje, boos en blij

Boos, omdat zijn vader niet wil dat hij nog eens zoetigheid op zijn brood smeert:

Blij, omdat een laag smeerkaas op de boterham toch ook wel lekker is:

De echte PP

De Fongers van mijn vader

Fongers kwam hier al menigmaal ter sprake.  Zonder dat ik me er bewust van was, dat mijn vader ook op zo’n fiets reed. Maar vandaag kwam er een nota uit een oude ordner tevoorschijn, die dat aantoont.

Mijn vader kocht zijn Fongers in het voorjaar van 1951 bij smid Faber. Op zich kostte het rijwiel 150 en een halve gulden, maar daar kwamen nog eens ruim 22 overheen voor het slot, de kilometerteller en de Philips lantaarn. Blijkbaar zat er op zijn oude fiets nog een redelijk nieuw zadel, want smid Faber haalde het zadel van de nieuwe fiets af en gaf daarvoor korting. Ook ruilde mijn vader zijn oude fiets in voor 20 gulden. Bleef over een rekening van ruim 144 gulden, die hij getuige het zegel binnen een week voldeed.

In 1951 had mijn vader een inkomen van 2000 gulden, blijkt uit een ander stuk. Gaan we uit van 50 werkweken, dan verdiende hij 40 gulden per week. Voor de fiets moest hij dus drie à vier weken werken.

En alweer een dode naamgenoot

Wie zijn eigen naam invoert bij Google Alerts, kan op onverwachte zaken stuiten. Net kwam dit bij me binnen.

De balen van katoen

Bron: Amersfoortsch Dagblad 20 juni 1913. Via.
Dat was trouwens een bekende fabriek daar in Enschede.

Schurk Okland

Mijn vader maakte bij de aardrijkskundeles op de lagere school eens een ernstige fout. De schoolmeester wees op de blinde kaart een voor een de eilanden in de voormalige Zuiderzee aan. Mijn vader kreeg de beurt. Van Schokland maakte hij Okland en van Urk Schurk. Grote hilariteit in de klas natuurlijk. Vandaar dat mijn vader dat geval zo goed onthield, want krenkingen onthou je het best. Maar achteraf moet geconstateerd worden dat hij eigenlijk gelijk had.

Schoenmaker blijf bij je band

Omdat twee van mijn vier overgrootvaders schoenmaker waren, heeft de picturale uitbeelding van dit oude ambacht mijn bijzondere belangstelling. Het gekke is dat je nooit een leest op zo’n oud plaatje ziet. Terwijl de handel in antiek en curiosa ervan stikt en een schoenmaker, vaak de filosoof van het dorp, volgens de volksmond vooral bij dit instrument moest blijven. Daarentegen zie je in de iconografie wel vaak een band waarmee de schoenmaker de schoen op zijn knie vastklemde:

– anoniem, zeventiende eeuw:

– Thier, achttiende eeuw:

–  Neuhuys, twintigste eeuw:

– Bulder, twintigste eeuw: