Scheemda, Termunten, Delfzijl door de polders

De eerste boerderij aan de Polderweg, Oostwolderpolder, tegenwoordig een varkensmesterij:

Hoe ze aan die naam Princehoeve komen en aan die distel als logo – wie het weet mag het zeggen:

Het piepke over de Oude Geut, op de plek waar zich ooit de zijl van Oostwolderpolder bevond:

Boomgaard op sprang:

Nergens voor nodig, dat hij op de loop ging:

Reiderwolderpolder:

Schuur, laan, land:

Van alle bruggen die ik van mijn levensdagen passeerde, behoort de dr. Botjesbrug (uit 1948, links) tot de merkwaardigste. Er zit namelijk geen water onder die brug. Oorspronkelijk wel, een afwateringsdiepje, maar dat is gedempt. De brug bleef staan als eerbetoon aan een huisarts van Termunten:

Eigen erf! Verbonden toegang! Privéterrein! De eigenaar lijkt niet erg gastvrij. Toch verzoekt hij de mensen ook om hun snelheid te matigen op zijn laan. Terwijl hij ze tevens waarschuwt voor een onveilige situatie als ze weggaan. Van hondeneigenaren verwacht hij bovendien dat ze hun honden aan de lijn houden en hun hondenpoep opruimen. En of de mensen vooral ook zijn in- en uitrit niet willen blokkeren:

Doorkijkje met dakenlandschap, Woldendorp

In Woldendorp is vorig jaar wegens essentaksterfte een heel bos rond de kerk weggekapt, waardoor de kerk nu van alle kanten vrij zichtbaar is. Ik moet zeggen dat ik dat qua beeld helemaal niet betreur:

De zijkant met een romaanse en een romanogotische bouwfase:

Scholletjes gegeten bij Landman, Termunten:

De kerk van Oterdum op het monument voor dat verdwenen dorp, bovenop de Eemsdijk:

De sleephopperzuiger Amazone diept het Zeehavenkanaal uit:

Deel van de constellatie, de buis rechts voert het slib naar de andere kant van de dijk:

En daar ligt de experimentele kleirijperij die van de week officieel van start ging:

De bedoeling is dat de ontzilte klei gebruikt wordt voor de dijkverhoging die hier nog moet plaatsvinden.

Op de dijk nog steeds de Oterdumer grafstenen, waarvan deze de oudste zal zijn:

Grafstenen, monument, kleirijperij:

Aan de andere kant een industrieel landschap met de sodafabriek (?):

Het spoor loopt hier dood, ook voor degene die van richting wisselt:

Grappig ding trouwens, zo’n wissel – het lijkt wel wat op een mannetje met een puntmuts en een grote hamer:

Het kerkje van Heveskes met geknakte hooiwagen:

Station Eemshaven staat al op de stationskaart in Delfzijl, waar ze trouwens een Ommelander reis moeten ondernemen om er per trein te komen (via Sauwerd):

Lutje hoeske an de diek

Een poos geleden hoorde ik in het buurtje dat het huisje zijn langste tijd zou hebben gehad. Ik verwachtte dan ook min of meer dat het gesloopt zou zijn. Dat bleek niet het geval – het staat er nog, het hele ensemble:

Met de langzaam inzakkende, asbestbedekte schuren:

Met de boomgaard opzij van het huisje zelf:

Aan de voet van de Hoornsedijk:

Het vooraanzicht heeft het wel vaker op dit weblog gestaan. De plastic geraniums voor de ramen vormen een onheilspellend omen:

De scheefgezakte schuur:

Aan de achterkant:

Weer bij de dijk – de snel gegraven goot duidt erop dat de afwatering hier ook niet helemaal voldeed:

Wel prima tuingrond trouwens.

Naar juffer Odilia in Wittewierum

Euvelgunnerweg – het witte tolhuisje in de verte staat te koop, maar niet via een makelaar. Je moet de eigenaar mailen als je gading maakt:

Lageland, brug over het Slochterdiep:

Je ziet steeds meer van dit soort frèle molentjes bij boerderijen; ben benieuwd wat voor rendement die opleveren:

In weerwil van de vrij sombere weersverwachting de hele middag geen drup op de kop gehad. Luddeweer of daaromtrent –  links van de weg  een steeds donkerder bewolking, terwijl rechts van de weg de zon scheen:

Hier en daar toch nog best veel appels aan de boom :

Een voorbeeldig geparkeerde auto bij Wittewierum:

Doel van de reis was een expositie in het kerkje aldaar. Centraal stond juffer Odilia Amelia Rengers (1779-1805), van wie een portret uit familiebezit getoond werd:

Over freule Odilia viel eigenlijk niet veel meer te vertellen dan dat ze geboren werd, een mooie partij trouwde, en drie kinderen baarde die later de naam Rengers Hora Siccama voerden. Verbreding van de expositie was vooral gezocht in dat nageslacht, waarvan er eentje door een al te uitbundige levensstijl bankroet ging en in armoe stierf.

Maar goed dat Odilia’s flegmatieke papa daar geen weet van had – ziehier het portret van deze Duco Gerrold Rengers (1750-1810):

De Rengersen liggen hier in het koor begraven en het is een wat vreemde sensatie over hun grafstenen te lopen, terwijl je naar hun portretten en -spullen kijkt. In tegenstelling tot de rouwborden speelden die grafstenen verder geen rol in de expositie (dacht ik):

Potloodschets van een familiebezoek:

Met alle aandacht voor de rijkdom op diverse exposities in de provincie, wil de armoe nog wel eens uit zicht verdwijnen. Zo was de diaconiekist van Wittewierum naar een wat minder prominent plekje gedirigeerd:

Een van de boerderijen bij de kerk:

Hut, nog steeds Wittewierum:

Stedum in de verte, over een veld met geel mosterdzaad, een groenbemester (met dank aan Maico):

Peerdje te Hemert, een oud exemplaar:

Tuin met wilgen en drogende bonen tussen Garrelsweer en Wirdum:

In en om de kerk van Thesinge

Ben gister in Thesinge ook nog bij en in de kerk wezen kijken.

Variant op de zwaan van gister:

In het lijkenhuisje naast de kerk liggen fragmenten van sarcofaagdeksels uit de twaalfde eeuw, gemaakt in het Rijnland, met primitief-romaanse motieven. De onderliggende sarcofagen waren niet aangetroffen bij de opgraving. Conclusie: ze werden eeuwen later hergebruikt als grafdeksels op het kerkhofje van het goeddeels verdwenen veendorp Steerwolde/Stuirwold:

Op het kerkhof ook iets zeldzaams – de beschilderde houten grafpaal van de dagloner  Kornelis van Eerden en diens vrouw uit 1892. Het kan haast niet anders of dat ding moet een aantal jaren geleden gerestaureerd zijn:

Aan de achterkant begint het helaas (alweer) te rotten:

Gezicht op het kerkje vanaf het kerkhof – het rechter deel is het koor van een middeleeuwse kloosterkerk, het linker is in de zeventiende eeuw aangebouwd:

Dat middeleeuwse koor:

Het deel uit de zeventiende eeuw – soberheid troef, al lijken de zuilen onder het orgel van marmer (kunnen ook gemarmerd zijn):

Hergebruik van grafstenen is niet alleen iets van de Middeleeuwen, zo blijkt in Thesinge. Onder de grafsteen uit 1664 van Claes Drews Stuirwolt, werd nog in 1825 Trientje Gerrits Elema bijgezet. Begraven worden in de kerk, een privilege voor de absolute bovenlaag van het dorp, was toen al niet meer zo in de mode. Ik denk dat Trientje hier de laatst begravene was:

Net als Anna Cnol in Westerwijtwerd voerde Claes Stuirwold een wapen met een edelhert dat uit een bos tevoorschijn springt (naar Psalm 42?):

Een beetje strenge herenbank zonder tierelantijnen – die kandelaars zijn een overbodige toevoeging, want er werden bij donker eeuwenlang geen diensten gehouden:

Kluisje voor het builgeld?

Nog een keer over het kerkhof – strijklicht valt over de achtermuur van de kerk:

Windmeeritje Delfzijl via Stedum

De nieuwe Stadsweg, gezien naar het noorden:

Met een nieuw straatnaambordje bij Garmerwolde – Van de Nadort Betonallee: 
Boerderij met zonnebloemenveld even voor Thesinge:

De windwijzer op de kerk van Thesinge – een zwaan:

Stedumermaar:

Bij Stedum – de vlag mag uit, maar het mag geen naam hebben:

Microreliëf bij Stedum, met op de achtergrond elementen van het stadssilhouet van Groningen:

Angela’s bloemen:

Jack Russell:

De honing is ingepakt en de bui weer voorbij

Gezicht op Loppersum:

Schaif stait laif, behalve als het van de NAM komt:

Verfomfaaide (of zo u wil doorleefde) Statenbijbel in de kerk van Wirdum:

Dorpsgezicht Wirdum met opgeknapt Jugendstil grafhekje:

Dorpsgezicht Wirdum:

De steenfabriek in Delfzijl net over de grens bij Appingedam staat nog steeds te koop, de schoorsteen is opgeknapt:

Op de dijk bij Delfzijl:

In het slik waren wat pierewuppers bezig

Laag water in de Eems:

Terug met de trein:

Windmeeritje Usquert – Stad

Usquert, een waar woord van dichter Jan Boer:

Wierde en kerkje van Rottum:

Rottum – antiek fietsenrek van Niemeijer:

Rottum, ’t Hoeske van Theis Joapke, met linksvoor het borstbeeld van Jan Boer::

Wierde bij Eelswerd – als akkerbouw zo’n archeologisch monument erodeert, vind ik een opgraving in de rede liggen:

We hebben al ruïnes zat in Groningerland:

Landschap bij Kantens:

Engel op grafsteen, begraafplaats Toornwerd:

De toren van Toornwerd is eigenlijk een wat groot uitgevallen folly:

Dorpsgezicht Middelstum, van de Toornwerder kant:

De klap van Fraamklap – het oude café daar, Tuitman, is helaas voortdurend dicht:

Bij boerderij De Groote Haver, Ter Laan achter Bedum:

Kalkoen op het fietspad bij Ellerhuizen:

Landschap bij Zuidwolde:

Graan dat oefent op het wuiven:

Damsterdiep, stad Groningen:

Even naar Veendam

Was vanochtend even naar Veendam, voor een bezoek aan het historisch archief van Waterschap Hunze en Aa’s (folder).

Vanaf het station onderweg ernaar toe dit bruggetje (Bocht Oosterdiep):

Voor de deur van het Waterschapsgebouw plakken cortenstaal die golven voorstellen, met daarop de regels van een gedicht, namelijk ‘Beek’ van Rutger Kopland:

Waarom de reis begonnen was – stukken van de Oostwolderpolder, o.a. de oudste rekening (1772-1774):

Op de terugweg valt in de Sarastraat een gevelsteen van (waarschijnlijk) Anno Smith op:

Langs zeven Oost-Groninger kerken

Vandaag waren alle kerken van de gemeenten Menterwolde, Pekela, Oldambt en Bellingwedde open. Een aantal had ik nog nooit van binnen gezien, dus maar eens van de gelegenheid gebruik gemaakt.

Meeden, kansel met allegorische vrouwenfiguren (1802):

Op de flanken van het orgelfront engelen met bazuinen zoals deze:

Absoluut topstuk: de romaanse doopvont van Bentheimer zandsteen die eind 2013 bij een graafklus achter de deur tevoorschijn kwam. Ze stamt uit ca. 1250, deed dienst tot ca. 1600 en moet toen in een gat gekieperd zijn:

Ze berust op vier leeuwenpoten met grijnzende leeuwenkopjes:

Op het kerkhof was een merelvrouwtje druk bezig met het peuren van voedsel uit de spleet tussen twee grafstenen:

Anders dan verwacht was er in Westerlee geen open kerk – dat kwam door een verbouwing, zoals elders werd gezegd. Dit is de weg van Westerlee naar Oude Pekela. Je ziet hem omlaag lopen – voor 1800 lag hier een van de laatste rauwe veencomplexen, een gebied waar hevig gesmokkeld werd met contrabande (vooral tabak en jenever) uit de Westerwoldse gedeelten van de Pekela:

Wiedsters van een uitzendbureau bezig op een veld van een boomkwekerij. Sommige doen het werk liever staand of hurkend dan op hun knieën en ik kan ze geen ongelijk geven, maar of het werk dan net zo hard opschiet?:

Gevelsteen boven de kerkdeur van Oude Pekela. Het Groninger stadsbestuur  liet de kerk in 1739 herbouwen door stadsbouwmeester Verburgh en ik vermoed dat het bestek nog wel ergens te vinden is:

Het pronkstuk hier, ’t orgel:

Met een paar klapwiekende adelaars er bovenop”:

Op het terrein van een voormalige strokartonfabriek de evocatie van een plaggenhut. Een deel van de ‘voorgevel’, die bestaat uit turf, is naar buiten gestort:

In de voorgevel van diezelfde oude strokartonfabriek zitten nu drie werkjes van Anno Smith, waaronder dit mozaïek van een vlucht ganzen:

Naast de opgang naar de kerk van Blijham:

Waar het orgel bekroond wordt met trompetten en bazuinen:

Tussen Blijham en Vriescheloo berookt een imker een van zijn vier bijenvolken:

Het kerkje van Vriescheloo:

Kansel uit 1560 met formeel snijwerk:

Vlakbij de kerk staat een voormalige school, met boven het portaal deze sluitsteen:

Het orgelfront (1797) in de kerk van Bellingwolde:

Grafsteen of deksel van een grafkelder? Eronder liggen Henricus Addens (1606-1678) vanaf 1634 de richter van Bellingwolde, diens vrouw en twaalf van hun zestien kinderen (een dertiende stierf bij hun leven te Heidelberg):

Voor het hele verhaal zie hier, nr. 920:

Dit charmante GADO-bushokje eindelijk ook maar eens gefotografeerd. Het mag wel eens worden schoongemaakt, trouwens:

De kerk van Oudeschans heeft een geschilderd nep-orgel:

Exit Oudeschans, op weg naar station Winschoten: