Boekweitenbrijberg
Geplaatst op: 10 augustus 2005 Hoort bij: Geschiedenis 5 reacties
Wat een leugen! Altijd is ons voorgehouden dat je Luilekkerland slechts kon bereiken via de Rijstebrijberg, waar je je moeizaam doorheen moest eten. Maar die Rijstebrijberg is een modern verzinsel, vertel ik je. Een tekst uit de zestiende eeuw rept er helemaal nog niet van:
“… voor aen dit Lant is gheleghen een seer hooghen ende langhen Bergh van Boecweyten-bry, wel drie mijlen breet oft dicke, daer zy voor eerst moeten door eeten, al eer zy int landt comen ende alsdan so sijnse terstont in een ogenblic in dit voor seyde Luy-lecker-lant…”
Een boekweitenbrijberg was het dus, voordat er dankzij de koloniën rijst op onze tafels kwam. Eigenlijk ook wel logisch. Dat boekweit, een pseudo-graan, werd vroeger grootschalig in de veengebieden verbouwd. Tot de aardappel omstreeks 1750 die rol overnam was het, zeker in de veenstreken, maar ook in een stad als Groningen, het hoofdvoedsel, meestal in de vorm van pannekoeken. Dankzij zulke pannekoeken had het Drentse Hoogeveen zelfs een bijnaam: ‘Pannekoekdorp”.
De verbouw van boekweit vond meestal plaats op onontgonnen venen, waarvan de bovenlaag werd afgebrand. Door het veenbranden ten behoeve van de boekweitteelt kregen uitgestrekte gebieden bijna ieder jaar mei te maken met zonsverduisteringen. Ook liep het nogal eens uit de hand en ontstonden er nogal eens ondergrondse veenbranden, die wekenlang konden duren en die wel eens hele veenkolonies in de as hebben gelegd.
Maar net zomin als rijst is boekweit er altijd geweest. Pas vanaf 1390 vond er vanuit het oosten een snelle introductie van boekweit plaats in de Nederlanden. Ben nu erg benieuwd, door wat voor berg je voor die boekweitperiode heen moest, om in Luilekkerland te raken.
groninganus 
Dat de hollandse industrie dus feitelijk draaide op boekweit-energie wist ik al. En boekweit smaakt mij nog steeds best al hoef ik gelukkig geen turf te steken.
Vóór de boekweit zal er wel spelt zijn geweest, maar volgens mij bestond luilekkerland toen nog niet.
Er is een boek over de opkomst van Luilekkerland in de literatuur, ‘Dromen van Cocagne’, door Herman Pleij. Er is nu een goedkope pocket-editie, ik zal die eens lezen om te zien wanneer die luilekkerfantasie precies ontstond, maar een korte google-tour doet op voorhand vermoeden dat ze pas aan het eind van de Middeleeuwen in de wereld kwam. Dus zal het aanvankelijk wel een boekweitenbrijberg geweest zijn.
Een eerste blik in dat boek van Pleij leert dat de oudste middelnederlandse cocagne-tekst van na 1458 dateert. Het gaat om een gedicht dat nog geen verwijzing naar een boekweitenbrijberg bevat. De oudste prozatekst, waar de log naar verwijst, doet dat wel.
plaats je familie eens in die tijd hard werken en pannekoekeneten rijst komt immmers uit azie en wat de voc hiermee te maken heeft in 1485
Die VOC is dan ook een hersenschim van uzelf. De hele term valt niet in het stukje, waarbij ik me afvraag of u het wel gelezen heeft.