Van Marle bij de Papiermolen

Cees Hofsteenge ken ik van de Groninger Archieven. We zaten daar op dinsdagavond vaak naast elkaar aan zo’n leesapparaten-caroussel voor microfiches. Om het bochtje, aan de andere kant van zo’n zwart schotje, zocht Cees in ouwe kranten naar sporen van De Ploeg, terwijl ik alles over de Oosterpoort bij elkaar harkte. In de kantine paften we sigaretjes, wat nu niet meer mag, en wisselden we wetenswaardigheden uit. Tegenwoordig fiets ik ’s zomers af en toe langs zijn buitenhuis op het platteland, en als hij dan in de tuin is, maken we een praatje.

Vandaag ontdek ik bij toeval dat Cees voor zijn galerie een website heeft laten maken. Op de pagina met kunstwerken die er momenteel hangen vond ik het afgebeelde werk van W.B. van Marle. Te zien is het Helperdiepje met de papiermolen, dat wil zeggen het molenaarshuis en de arbeiderswoninkjes die na circa 1825 van het papiermolencomplex overbleven.

Ook toen die papiermolen er nog wel stond was het al een armoedig buurtje. Er woonden lompensorteerders. Als Van Marle het spul in een behoedzaam expressionistische stijl schildert, ergens voor de oorlog denk ik, lijkt er nauwelijks vaarwater naast de schepen te liggen. Bij mijn weten diende het Helperdiepje, oorspronkelijk een verdedigingswerk, ook nooit voor de reguliere scheepvaart. Vermoedelijk gaat het op het werk van Van Marle om afgedankte vrachtvaarders die in dit dode rak als woonschepen zijn gaan fungeren, indertijd evenmin onderkomens voor de crème de la crème.

De boten liggen in een aaneengesloten rij, kop aan kont. Van Marle koos zijn gezichtspunt pal ten zuiden van de natte brug, een eindje van de Hereweg af. Het Helperdiepje loopt met een dubbele haakse bocht voorbij het papiermolenbuurtje naar het Hoornsediep, dat gemarkeerd wordt door de bomen in de verte.

Over W.B. van Marle is weinig bekend. Op internet althans, vind je zo goed als niets over hem. Eind jaren zestig leefde de schilder nog, ik vond zijn naam op enkele ledenlijsten van een genealogische vereniging. Hij woonde toen in de Guldenstraat en aan de Heresingel.

Dat er zo weinig informatie over Van Marle voorhanden is komt vast door de oorlog. Volgens de Drentse literatuurhistoricus Henk Nijkeuter was hij tijdens de bezetting namelijk dagelijks bestuurder van de Kultuurkamer voor Groningen en Drenthe, gevestigd in het gebouw van Pictura aan het Martinikerkhof. En Van Marle voerde daar allerlei karweitjes uit voor abject foute types als professor J.M.N. Kapteyn en de Drentse publicist J.J. Uilenberg. Het zal zijn schilderscarrière geen goed hebben gedaan.

Naschrift 27.1

Cees vertelde me dat hij het olieverfschilderij (50 x 60 centimeter) net verkocht heeft. Het stamt uit 1944 en niet uit de crisisjaren, zoals ik meende. Willem Barend van Marle (geboren Groningen 1909, sterfdatum nog onbekend) schijnt in de oorlog wel degelijk goed werk te hebben gedaan voor collega-kunstenaars, maar zijn functie werd hem inderdaad behoorlijk nagedragen. Ondanks de goede kwaliteit van het werk bracht het schilderij van de papiermolen ook maar een fractie op van wat de vraagprijs had kunnen zijn bij een kwalitatief even goede Altink of Dijkstra.

Naschrift 4.2

Op aanwijzing van Cees heb ik van de week nog achter het referaat van de KCM-studente Fenna van Hout aangebeld, die in het archief Groninger kunstenaars en hun verenigingen in de oorlog onderzocht. Maar haar docente wilde het niet vrijgeven.

Naschrift 21.3

Cees mailde me dat hij Van Marle’s dochter tegenkwam. Van Marle overleed alhier 20 december 1988.

Naschrift 11.3.2013

Het schilderij blijkt nu eigendom van het Noordelijk Scheepvaartmuseum.