Bosch, verzwolgen maar intrigerend
Geplaatst op: 8 juni 2006 Hoort bij: Geschiedenis Een reactie plaatsen
Zoals nu Rottumeroog onherroepelijk zijn ondergang tegemoet wandelt, zo deed ooit Bosch dat. Lag dit waddeneilandje rond 1580 nog op de plek van Schiermonnikoog, in de eerste decennia na 1700 was het al opgeschoven naar waar nu Simonszand ligt. Met de reis naar het oosten kalfde het af. Na de Allerheiligenvloed van 1570, die er al weinig van overliet, zetten de stromen er eerst nog wel zand af, maar midden zeventiende eeuw zag je er geen duinen meer, en de Kerstvloed van 1717 maakte definitief korte metten met Bosch. Bosch was voornamelijk het eigendom geweest van het klooster te Aduard en de jonkersfamilie Lewe, eveneens van Aduard. Die eigenaren stelden een strandvoogd aan, een legale jutter. Deze moest al het strandgoed zien te bergen, en kreeg daarvoor een bescheiden loon met een tonnetje boter per jaar als emolument. De strandvoogden woonden met hun huishoudens in een huisje op palen. Omstreeks 1700 werd er in de Leenster kerk nog een kind van een Bosche strandvoogd gedoopt, maar dat is ook het allerlaatste levensteken van enigerlei populatie. Ondanks de zeer schaarse harde gegevens intrigeerde het verzwolgen waddeneilandje voldoende, om er een grootscheeps historisch en cultureel programma aan te wijden. Met een tentoonstelling, nog tot en met 20 augustus in Openluchtmuseum Het Hoogeland, een historische conferentie, thema-avonden, toneel en muziek en een houten uitkijktorentje van Anne Hilderink op de waddendijk.
groninganus 
Oww! Een verzwolgen eiland – the stuff that songs are made of. Om heel eerlijk te zijn: tot twee minuten geleden had ik nog nooit van Bosch gehoord. En nu ben ik ook gefascineerd. Is ergens een grotere versie van die kaart te vinden?
Nog zo’n vraag: heeft een eiland een ziel? Of een eigen wil? Zou het, bijvoorbeeld, denkbaar zijn dat Bosch op een goede dag besluit dat het leven in de diepten (ha!) van de Waddenzee maar niks is, waarop het aan de andere kant van de Eemsdelta weer omhoogkruipt?
Zou het zich dan bij Duitsland aansluiten, of is een grenscorrectie noodzakelijk?
(Als Noordhollander ben ik erg in dat soort zaken geïnteresseerd – per slot van rekening zijn het de Duitsers geweest die Vlieland en Terschelling bij Friesland hebben gevoegd. Ik ben niet te beroerd om daarover ooit nog eens een territoriaal conflict met Friesland uit de grond te stampen.
Wat ze in voormalig Joegoslavië kunnen, dat kunnen wij in Noord-Holland ook. Maar dan efficiënter.)
@Ko,
Ik dacht dat jij West-Fries was.
Het betreft een fragment de kaart van Barteld Wicheringe uit ca. 1620, die ik volledig in twee versies op mijn hd heb staan. Helaas bleek bij googelen de herkomst van beide onnaspeurlijk. Maar je zou natuurlijk naar die tentoonstelling kunnen gaan. Daar is die kaart irl te bekijken.
En dan moet de waarheid worden gezegd. Bosch liet zich willoos de Eems in voeren. Als dit karakterloze zandhoopje het verkiest om aan gene zijde van de landsgrens weer op te duiken dan mag het om mijn part Duits zijn. Ik zal er geen traan om laten. Schiermonnikoog daarentegen..
@Gelkinghe: Is Groningen niet de ‘[pilaar en] hoofdstad van de Friezen?’ Toch ken ik een aantal (semi-)prominente Groningers dat daar heel anders over denkt. Alles is relatief.
@Ko,
We zijn allemaal Friezen, ook al willen we dat niet weten. En alles is relatief, zeker op de wadden.
Ik vond net nog wel een andere kaart met Bosch. Voila:
Als je zo’n eiland fascinerend vind, bedenk dan ook eens dat er in De Dollard zelfs tientallen verzwolgen stadjes en dorpjes op de bodem liggen. Plaatsen waarin ooit rijke handelaren hun goud wogen en feestvierden tot diep in de nacht, totdat een stormvloed hen ‘strafte voor zoveel lichtzinnigheid’ (zie Niemeyers boekje over de verdronken dorpen). Het prikkelt de fantasie!
@Yorien, De breed samengestelde wetenschappelijke werkgroep die zich met Bosch bezighield, gaat zich straks toeleggen op de hele Wadden. Wat betreft de Dollard is er al heel veel voorwerk gedaan:
http://www.xs4all.nl/~ottoknot/dollard/Dollarddorpen.html
Hé, leuke tip, die link! Dank.
Yorien