Dokter Brood en zijn narcotische invloed

Vanaf 1976 was ik in Groningen jarenlang bezoeker en medewerker van jongerencentrum Vera. Daar kwamen ook veel junkies over de vloer. Naar ik me herinner, zorgde de populariteit van Herman Brood voor een golf nieuwe speed- en heroïneverslaafden, jongens van een jaar of 15 à  17 die bij openluchtconcerten van Brood vaak vlak voor het podium stonden.

Maar, herinnering kan bedriegen. Daarom ben ik op onderzoek uitgegaan. Wat was de invloed van Brood in dit opzicht?

Herman Brood (1946-2001) was vanaf zijn 19de tot zijn dood nauwelijks clean, zo blijkt uit zijn biografie door Jan Eilander. Voor alles was de Rock ’n Roll Junkie een speedfreak. Bij optredens in Duitsland raakte hij verslaafd aan gemakkelijk verkrijgbare vermageringspilletjes, en later spoot hij zich minstens twee gram amfetamine per dag in de aderen, wat neerkwam op vierhonderd van zulke pilletjes. De pep hielp hem van zijn verlegenheid af en gaf hem naar eigen zeggen de energie en inspiratie voor zijn muziek. Maar speed maakte hem ook paranoïde en gespannen. Alcohol nam die effecten weg. Met speed word je niet zo snel dronken, maar als er geen speed was, werd Brood vaak ladderzat. Een derde, eveneens downende component in het chemische mengvat Brood waren de opiaten, vooral heroïne, een middel waarvan hij meermalen afkickte.

Aan de songteksten uit zijn hoogtijdagen kan je zijn voorkeur aflezen. “Going straight on in the lift by the pill”, heet het in ‘Pop it’ op zijn eerste elpee Street (1977). En in ‘Never Be Clever’ op het live-album ChaCha (1979) zingt hij: “Got all I need, plastic teeth and a bucket full of speed”

Intelligentie, humor en charisma kon je Brood niet ontzeggen. Volgens biograaf Eilander baatte Brood al medio jaren zeventig zijn dope-reputatie uit in de publiciteit, en maakte hij van junkieromantiek zijn handelsmerk. Een voorlopig toppunt vormde het televisieprogramma Wonderland begin 1978, waarin hij als treinreiziger een flinke lik speed opsnoof, en dat onder de ogen van een conducteur.

Bij collega-muzikanten stond de invloed van Brood buiten kijf. In 1975 wilde drummer Hans Lafaille niet langer met Brood spelen: “Herman trekt toch een heleboel mensen mee in zijn gebruik”. Twee jaar later kwam de jonge, cleane bassist Gerrit Veen bij Broods band Wild Romance. Eilander in zijn boek: “Hij was zo gehypnotiseerd door Brood, dat hij hem in heel grote mate ging nadoen”. Het irriteerde Brood weliswaar, maar het voorkwam niet dat Veens opvolger Freddie Cavalli eveneens aan de speed raakte: “Speed was door Brood een heel natuurlijk verschijnsel. Niks moest, maar iedereen deed gewoon mee.”

Invloed op collega’s is wat anders dan invloed op een algemener publiek. Voor dat laatste moest Brood eerst populair zijn in wijdere kring dan de incrowd van het clubcircuit. In 1977 en 1978 kwam die doorbraak. “De kids vonden het prachtig, zo’n vent die over drank en drugs zong”, aldus Gerard Kosterman, de productmanager van Broods platenmaatschappij. In volle zalen zongen hysterische fans de junkieteksten luidkeels mee.

Als puber vond Peter Smid, later programmeur van het Groninger Cultuurcentrum, Broods dopegedoe een stuk interessanter dan huiswerk maken. En een Amsterdamse leraar vertelt op zijn weblog hoe Broods ruige wereld “mythische proporties” voor hem aannam. Als dertienjarige moest en zou hij daaraan deelnemen. Voor hem stond Brood symbool voor verzet tegen ouders, school, burgerlijkheid en gereformeerde opvoeding.

Na de snuifscène op de buis zei een christelijke school in Delfzijl een optreden van Brood af. Ook de politie maakte zich zorgen over de slechte invloed die van Brood zou uitgaan. Maar of Brood werkelijk kids tot zijn dope bekeerde? Louis Becherer, indertijd werkzaam bij Drugs Informatie Centrum Groningen, denkt van niet: “Brood spoot niet overal, dat deed hij netjes op het toilet”. In Hoog Hullen en de Breegweestee, afkickklinieken onder Eelde, viel de naam Brood ook niet of nauwelijks, zegt hulpverlener Peter Dijkhuis: “Ik geloof niet dat mensen door hem verslaafd zijn geraakt”. Alleen Ben Bloem, indertijd straathoekwerker in Groningen, onderschrijft het verband: “Brood kreeg meer status toebedeeld dan hij zelf in de gaten had, die voorbeeldrol heeft hij wel heel erg gehad. Dat hij niet op die school in Delfzijl mocht spelen omdat hij te veel met dope omging: een betere reclame kan je niet hebben, dat werkte averechts.” Bloem denkt aan een groep jongens uit Paddepoel die veel naar concerten van Brood ging. “Daar is ook een stel van overleden.” Waarom zulke jongens Brood navolgden? “Brood had zoveel talent”, zegt Bloem. “En veel jongens verbonden dat aan de dope, ze dachten dat je je talent goed kon laten zien als je dope gebruikte.”

“Ik geef toe”, zei Brood zelf ooit in een interview, “dat ik op een gegeven moment wel ben geschrokken dat mijn populariteit mensen tot gebruik zou kunnen aanzetten. Daarom heb ik Dope Sucks geschreven maar dat werd verkeerd begrepen. Nou zoeken ze het maar uit. Ik ben nog steeds blij met de man die mij destijds aanzette om drugs te gaan gebruiken.”

(Uit de UK van deze week, maar dan met links)