De ommegang met slachtvee door de stad
Geplaatst op: 31 oktober 2007 Hoort bij: Geschiedenis Een reactie plaatsen
In zijn boek ‘ De Volksvermaken‘ (1871) schrijft Jan ter Gouw onder meer over de jaarlijkse gilde-maaltijden. Zelfs in de zeventiende eeuw, toen de calvinisten zoveel macht hadden gekregen, konden deze schranspartijen nog dagenlang duren (zie pag. 555 e.v.).
Voor zo’n feestmaal leidde een gilde dat goed in de slappe was zat eerst zijn te slachten gilde-os door de stad rond. Ter Gouw:
“Het beest was met bloemen en kransen behangen en zijn hoornen waren verguld; trommen en pijpen gingen voorop; de gildevaan wapperde, de gildebroeders liepen er vrolijk om heen, en de bevolking der achterbuurten er achter met mommerij en gezang…”
Die armoedzaaiers kregen de restjes, daarom waren zij volgens Ter Gouw “bij den optogt de ijverigsten om vreugd te bedrijven”.
In de achttiende eeuw raakt dat rondleiden van gilde-ossen in onbruik. Althans, het rondleiden door gilden. Vleeshouwers of slagers blijven de traditie nog lang in ere houden. In de steden van het noorden des lands zelfs nog tot in de negentiende eeuw. Ter Gouw zegt:
“Wanneer zij een bijzonder groot of vet beest gekocht hadden, omkransten zij het nog, en leidden het met trommelslag de voornaamste wijken der stad rond, opdat elk, die ’t zag, er een stuk van bestellen zou. En ofschoon er geen gild meer mee te maken had, behield het toch den traditioneelen titel, omdat die iets uitstekends uitdrukte.”
Met advertenties in de kranten kondigden de vleeshouwers zulke ommegangen met hun puike slachtvee aan. Het stadsbestuur van Groningen verbood in 1773 de uitgever en drukker van de Groninger Courant, om nog langer slagersadvertenties op te nemen, maar de Leeuwarder Courant bleef ze nog wel plaatsen. Hier een voorbeeld van 18 januari 1775:
Herkomst van het plaatje (erven Rijnders, Amsterdam)
groninganus 
Heel interessant! Maar toen ik het plaatje zag, dacht ik meteen: ik zou NOOIT zó achter zo’n dier gaan staan! Voor je het weet heb je, met zo’n gedoe er omheen, een serieuze trap tegen je ribbekast!
@Niklas,
Het is een beetje onbeholpen getekend, maar volgens mij staat de man er niet echt achter – kijk maar naar de voeten. Koeien hebben bovendien niet zo’n naam op dit gebied als paarden.
Rauwe folklore, het heeft wel iets maar ik ben toch blij dat de karbonaadjes en sudderlapjes die tegenwoordig geconsumeerd worden niet allemaal eerst door het stadscentrum geleid worden.
DE Gildos gaat daar heen,
versiert met rozenkransen,
Men hoort den trommel slaan,
men ziet de kindren dansen.
Hij schuimbekt in de wijn,
en prijst van enkel vet,
maar peinst niet op de bijl
die op hem is gewet…
jacob Cats
Van oude mensen hoorde ik dat ook in Scheemda het rond 1920 nog voorkwam dat de (joodse) slagers met een os, versiert met strikken en linten door de straten liep.
@Jan,
Zeer bedankt voor de aanvulling. Verbazingwekkend dat de praktijk nog in de twintigste eeuw bestond!