Rare draak
Geplaatst op: 7 april 2008 Hoort bij: Kunsten Een reactie plaatsen
In een mapje heb ik 24 konterfeitsels verzameld van Sint Joris en de draak. Ik kwam er nog veel meer tegen, maar dat zijn de mooiste. Dit weekend kon ik de 25-ste aan de collectie toevoegen, uit een particuliere collectie. Het is een hele bijzondere, want Sint Joris zit nu eens niet op een paard, zoals op het gros van de andere schilderijen. Ook heeft de draak geen geheel en al reptielachtig voorkomen, zoals al die andere draken. Meestal wordt de draak voorgesteld als een varaan met vleugels, en soms als een dikke slang. De pas verworven anonieme Vlaming van rond 1600 beeldde de draak echter half als mens uit, en half als slang met vleugels.
Of die Vlaming zijn schilderij wel zo doordacht? Als Joris de draak de genadesteek toedient met zijn rapier, is de kans groot dat hij zichzelf in de voet steekt. Ook staat hij absoluut niet stabiel op die draak. Een beetje draak zou Joris toch even een flinke tuimeling laten maken, dacht ik zo. Maar zijn vleugels lijken ook niet helemaal meer comme-il-faut te zitten, mogelijk kon de draak dus niet meer vliegen. Vandaar dan de wanhoop op zijn gezicht. Want probeer maar eens snel weg te komen met zo’n lijf.
Ter vergelijking een van Raphael:
groninganus 
Ik weet niet hoe het komt maar mij valt Joris altijd op. Zoals hier in Barcelona:
Prachtig, die jonkvrouwe op het onderste schilderij die met haar handen gevouwen de strijd afwacht maar die, als ik het goed zie, ook een beetje verveeld kijkt. Zo van ‘moet er nou alwéér een draak vermoord worden?’ 😉
In de hervormde kerk van Westerlee staat nog een middeleeuws houten Jorisbeeldje, dat tot ver in de negentiende eeuw was weggemoffeld op een boerderij. Joris was hier de patroon van de middeleeuwse veenontginners die het woeste moeras hadden overwonnen. Jaren geleden werd er nog wel eens gefluisterd dat het oppassen was geblazen. Stel je voor dat één van de rechtzinnige kerkbestuurders het in z’n kop kreeg dit paapse relict te verpatsen. Of erger nog, te verbranden. Ik denk dat iedereen nu wel wijzer is, al schijnt de hervormde gemeente daar wel erg behoudend te zijn.
Ook de Ripperda’s van Farmsum en de Addinga’s van Westerwolde – de meest feodale edellieden uit onze regio – voerden vermoedelijk de Sint Joris in hun wapen. De draak is in de loop der tijden weliswaar verloren gegaan, maar de ridder rent nog even fier als vroeger. Een mooi exemplaar staat op de kerk van Tjamsweer, maar ook in op de rouwborden in de kerk van Oosterwijtwerd staan de ridders afgebeeld. http://www.dodenakkers.nl/plaatsen/oosterwijtwerd.html
Het wapen in Tjamsweer uit 1539 is van Unico Ripperda, een luthers edelman, die drost van Salland was. Net als de meeste lutheranen had hij geen moeite met de katholieke symboliek. Daarnaast had hij mogelijk doperse sympathieën: hij had huiverend toegekeken bij de verbranding van de psalmzingende zusjes van Beckum in Delden. http://members.home.nl/m.tettero/Geuzen/Kevelham.htm Bovendien vreesde hij dat de inquisitie, als ze zouden uitvinden hoe hij er zelf over dacht, na zijn dood zijn lijk zou opgraven en verbranden, net als men in Basel met het lijk van David Joris had gedaan. Dat alles is overgeleverd in de kroniek van zijn schoonzoon Sweder von Schele, die sinds twee jaar online staat. http://lehre.hki.uni-koeln.de/schele/
Sint Joris moet voor dergelijke lieden wel een heel dubbelzinnig symbool zijn geweest.
Joris was vooral populair bij de kruisvaarders en bij middeleeuwse soldaten. De verering kwam pas in de elfde eeuw op. De draak duikt pas een eeuw later in zijn omgeving op. Hij werd bovendien de heilige van de lepralijdes: iedere zichzelf respecterende stad had een Jorishospitaal. Zo ook Groningen, namelijk het Sint-Jurgensgasthuis in Helpman (Jurgen is de Nederduitse variant van Joris, Hoogduits Georg).
In ons gebied had je een handjevol Joriskerken: Stitswerd, Sankt-Georgiwold, Weener en mogelijk Farmsum.
@Otto,
Tsjongejonge, dat is weer een logje op zich.
Dat Jurgensgasthuis in Helpen heette trouwens lokaal Jurjensgasthuis. Jurries gasthoes dus. In de zeventiende eeuw was er vrij veel over te doen. De stad naastte het voor de gereformeerde gemeente, maar de Hepenaren hadden daar zo hun eigengedachten over en hielden spullen achter.
twee keer raak:-het commentaar op de vlaamse schilder is midden in de roos.
-het schilderij van Raphael treft mij midden in het hart.
dank
Geachte,
De Jorissen met de draak! 25 verschillende! Hoe kan ik inzage krijgen van deze varianten svp?
En zou er dan vervolgens nog eentje willen toevoegen uit de Vlaamse 17de eeuw/Brussel.
Graag even een mailtje retour langsheen de forum redactie.
MvG
Deckers A