Razzialijsten II

Van de 147 ‘volle joden’ bij ons in de buurt waren er 15 gehuwd met een christelijke partner. In deze groep overleefde alleen Max Israel Mosheim niet. Het laatste Groninger adres van deze arts, een veertiger, was Meeuwerderweg 123a. Waarschijnlijk ging hij als strafgeval naar Neuengamme bij Hamburg, waar hij begin 1945 overleed.

Van de 132 personen uit puur joodse gezinnen kwamen er 107 om in of bij concentratiekampen in Midden Europa. In Auschwitz overleden er 63 en in Sobibor 30. De regelrechte vernietigingskampen, met vergassing op industriële schaal, namen dus het leeuwendeel van de Oosterpoorter slachtoffers voor hun rekening. Dat gebeurde vooral in het najaar van 1942 en het voorjaar van 1943. Verder worden meer incidenteel genoemd Monowitz, Gross Rosen, Buchenwald, en diverse externe kommando’s zoals die van Ludwigsdorf, Bobrek, Golleschau en Weimar. Eén vrouw, Hinderika Zadoks-Blok, overleed op haar 65-ste in Westerbork.

Overleven was meer een kwestie van geluk dan van wijsheid. Slechts in twee gevallen overleefden vol-joodse gezinnen collectief. Dat waren de families van de kooplui Ebram van Adelsbergen en Carel Marcus, wonend Zuiderpark 12 en 11a. Het Zuiderpark was het rijkste onderdeel van onze wijk. Ook Johan van Gelder, in wiens boek ‘Terug van Weggeweest’ ik de razzialijsten tegenkwam, meent dat het achter de hand hebben van enig vermogen het onderduiken, en dus overleven, zeker bevorderde.