Catz-Elixer in de courant
Geplaatst op: 17 juli 2008 Hoort bij: Stad toen 19 reacties
Van alle advertenties van Catz Elixer die ik in het digitale archief van de Leeuwarder Courant vond, is dit de mooiste. Ze stond op 26 oktober 1908 in de krant, en maakte deel uit van een serie Jugendstil-achtige ontwerpen, die van 1906 tot 1913 heeft gelopen.
Voor het eerst adverteerde Catz met zijn Maag- en Gezondheids Elixer in 1864 in de Leeuwarder. Het bedrijf Catz & Zoon zat toen nog in de Pekela en had op de Wereld-tentoonstelling van Londen eene “groote Prijs-medaille” gewonnen. Er zouden nog vele eerste prijzen volgen, op beurzen in onder andere Wenen, Philadelphia, Parijs, Amsterdam, Tunis en Brussel.
Afgaande op de advertenties moet het bedrijf in 1884 naar Groningen verhuisd zijn. Kennelijk ging deze verhuizing gepaard met een uitbreiding van de produktie-capaciteit, want het gaat zichzelf dan in advertenties “de grootste bitterfabriek van Nederland” noemen. Ook laat men het produkt testen – niet alleen is het “algemeen bekend wegens zijn zeer aangenamen smaak”, ook wordt het “door H.H. Professoren, Doctoren en Scheikundigen aanbevolen als het fijnste zuiverste en gezondste maagbitter”. Volgens de advertenties is Catz-Elixer inmiddels “verkrijgbaar in alle slijterijen, café’s en sociëteiten van Nederland”.
Opmerkelijk is de reclame in de zomer van 1898, als Wilhelmina de troon bestijgt. Catz & Zoon laten dan “naar aanleiding van de vele tot ons gerichte zeer vererende verzoeken om z.g. Kroningsbitter te willen leveren”, de geachte cliëntèle weten “dat wij geenerlei gelegenheidsdrank in den handel wenschen te brengen”. Want: “Ons wereldberoemd Catz-Elixer spant de Kroon!” Zoiets komt erg zelfbewust over. In de advertenties van na dat jaar ontbreken zelfs langere wervende teksten, en wordt er simpelweg volstaan met de merknaam en de naam van de fabrikant.
Pas na de Eerste Wereldoorlog zien we weer wat wezenlijk nieuws. Er komt een drankje in de mode, de ‘Rotterdammer’. Het gaat om een glas mineraal-, soda- of spuitwater met een scheutje Catz-Elixer. In 1927 voert het bedrijf een speciale campagne met een serie overeenkomstig vormgegeven advertenties waarin wekelijks een andere sportieve hobby aan bod komt, en steeds hetzelfde geblazerde mannetje met een fles klaar staat om vermoeiden te verkwikken. Nadien worden de advertenties weer summier, en vanaf het uitbreken der Tweede Wereldoorlog staan er zelfs helemaal geen advertenties meer voor Catz-Elixer in de Leeuwarder Courant.
Populariteit gaat met namaak gepaard en daar bleek Catz al vrij vroeg beducht voor. En in 1881 heet het: “Al onze Etiquetten en Fabrieksmerken zijn bij de Regtbank gedeponeerd”. In de jaren 1890 besluit de firma kenmerken van authenticiteit toe te voegen aan de verpakking:
“Als Bewijs van Echtheid is elke flesch voorzien van onze gedeponeerde Etiquette, terwijl kurk en cachet gestempeld zijn met den naam onzer firma”
De angst voor namaak bleek niet ongegrond. Zo veroordeelde de Haarlemse rechtbank in 1887 een lokale likeurstoker tot 100 gulden boete, geen misselijk bedrag in die tijd. Weliswaar volgde in hoger beroep vrijspraak, maar dat was omdat Catz het merk nog geen half jaar eerder gedeponeerd had, en niet omdat Catz geen uitsluitend recht op het merk bezat. Ook in 1937 was er nog zo’n zaakje, dan tegen een firma uit ’s Hertogenbosch, die een ‘Elixer Jacob Cats’ trachtte in te voeren, maar van een koude kermis thuiskwam. De Bossche concurrent moest de verkoop van zijn nep-elixer staken op een dwangsom van 1000 gulden per dag.
groninganus 
Zo ken ik verhalen, dat ouders hun kroost bij koude dagen wegstuurde met een suikerklontje in de mond, gedompeld in deze elixer.
Ik moest het elke avond voor het slapen gaan doen met de levertraanvariant. Met het idee dat Superman, Batman, Spinneman en zelfs John Wayne hier sterk door zijn geworden, kon ik daar heel goed op dromen.
quote unquote
De eerste Breezer???
quote Het gaat om een glas mineraal-, soda- of spuitwater met een scheutje Catz-Elixer. unquote
De eerste Breezer???
@Aragog,
Nou, zo noemden ze het niet. Catz-Elixer ruikt een beetje naar Underberg. Is er ook een Breezer die dat doet?
Hoeveel verschillende flesjes zijn er wel niet ?
Ik heb er nu dik 26 verschillende flesjes
van Catz en Zoon.
deze komen met grote regelmaat hier uit de gracht als ze aan het baggeren zijn.
zijn er verzamelaars?
@Mark,
Dat zijn vast niet alleen flesjes van Catz Elixer, dat zijn allemaal verschillende bittertjes van Catz geweest, zoals rode en groene Pomerantz, nagelbitter etc, etc. Maar Catz Elixer maakte 80 – 90 % van de productie uit van het fabriekje van Catz aan de Damsterkade in Groningen.
Van verzamelaars heb ik geen weet. Waar is die gracht van jou?
ik ben in het bezit van een heel oud flesje van catz&zoon.
met opschrift LONGAE VITAL
als er iemand interesse heeft
hoor ik dat graag.
vr.groet.
e.groen6@upc.nl
ik heb +- 35 jaar geleden in groningen bij Catz en Zoon gewerkt .bij wie kan ik mijn pensioen opvragen.Alvast bedankt
ik heb in de duinen van terschelling een flesje gevonden en er staat op catz&zoon van pekela.
ik ben nieuwschierig hoeveel waarde er aan zit.
het is een soort vierkant flesje met 8 flakjes.
ik heb heb ook nog een ander flesje ca. 3,5 cm hoog en het is een plat soort flesje.
Cees,
Er zit niet veel waarde aan. Die flesjes worden overal gevonden en staan dus regelmatig op veilingsites.
Ik gebruik nog geregeld catz elixer en catz rode pommeranz. Een paar druppels door een jonge borrel. Ben nog in bezit van enkele grote flessen. Zijn zeker 60-70 jaar oud.
Mijn opa is de maker geweest tot 1 mei 1955 blijkt uit stukken welke in ons bezit zijn!!
Waarschijnlijk van 1938.
De elixer werd in 3 soorten gemaakt en in hoeveelheden van 1100 liter per keer.
Verdere info wil ik indien er belangstelling is wel persoonlijk verstrekken. Mail dan even.
Ik ben erg geinterreseert in vele dranken (ik ben slijter van beroep) en als u nog informatie heeft over de elixers hoor ik dit heel graag van u.
alvast bedankt,
Sipke Brouwer
Dag meneer Haverkamp, ik heb belangstelling voor de elixer. Ik hoor graag van u. Mijn emailadres is postbox@wxs.nl. Bij voorbaat veel dank.
I have two Catz & zoon bottles which are circular, with a wine-bottle like kick-up and have seals with the wording on. Any information about these? They have the Groningen address or location.
Ik ben geintreseerd in mensen die nog Catz bitters of elixers hebben,. misschien weet er iemend of deze bitter nog gemaakt word???
Graag reactie
heb nog 2 volle flesjes catz elixer en catz angustura biede vol en met etiket witte glzen flesjes met naam in relief catz en zoon van pekela
Hallo Martin, ik heb nog een volle fles Catz Elixer – dicht en ingepakt in een papieren wikkel met touw dichtgebonden bij de hals – ik denk van ruim voor de 2e WO.
Hij is te koop.
Groet,
Peter
@Martin,
Het spul wordt niet meer gemaakt. het recept ligt bij Bols in de kluis.