Een rekening uit de oude Sint Jacob
Geplaatst op: 7 april 2009 Hoort bij: Stad toen 8 reacties
Fragment van een nota ondertekend door Hendrick Harmens in (de oude) Sint Jacob, wegens aan de student Sutorius geleverde bieren en wijnen (1649). Sutorius was met de noorderzon vertrokken, vandaar dat we deze rekening in een klad-actenboek van de academische senaat aantreffen.
Aardig aan zo’n rekening is, naast het behoorlijk regelmatige handschrift van de uitbater, dat je de prijzen van de genuttigde alcoholica eraan kunt aflezen. De Hollandse en Bremer bieren deden 3,5 en 5 stuivers de kroes, terwijl de wijnen – rode, Franse, Spaanse, Alsen- en “hogelanse” – meest 10 stuivers de kroes deden (een kroes is 1,25 liter). Alsen zou op de Elzas kunnen slaan, maar ook op alsem. Wat ik onder dat hogelanse moet verstaan is me intussen nog niet helemaal duidelijk.
groninganus 
“Hooglandse wijnen” (de streek tussen Lot en Garonne).
Aha, ici:
http://www.la-france.nl/lot_et_garonne.htm
Merci!
Hogelands of Bovenlands is het tegenovergestelde van Nederlands: Zuid-Duitsland dus. Daar komt de lekkere Elsaswijn vandaan.
Alsenwijn is te lezen als alsemwijn, een aftreksel van artemisia absinthum, absint. Dit werd gewoonlijk gemaakt met sterke malagawijn. In deze spelling is het worod onder andere te vinden in het kruidenboek van Rembertus Dodoens (1563).
http://archiv.ub.uni-marburg.de/dodoens/boeck/index.htm?52
@otto,
Bedankt!
@Jacob,
Er waren vast wel wat muren ophet Hogeland, met name bij borgen, waartegen wijnranken groeiden. Maar dat leverde geen wijnhandel op. Bovendien was de naam Hogekland voor Noord-Groningen nog niet echt gebruikelijk. Als er wijn vandaag zou komen, dan zou die naar Fivelgo of Hunsingo heten.
Maar IJsbrand heeft gelijk. De Pays Haut Entre Deux Mers is een streek in Aquitanië in in Zuidwest-Frankrijk. De term Hooglandse wijn komt voor in het kookboek “De verstandige kock” in de editie van 1669.
“De verstandige kock waerschouwt alle kocks en kockinnen dat zy haer wachten van allerley sterke en soete, Franse wijnen in de saussen te doen, want de sodanige als Lagonse, Hooghlantse, en Haentjes wijnen veranderen stracks, soo haest als sy op het vuur warm worden, alle haer soetigheyt in bitterheyt en bederven alsoo de saussen daerse by komen. Doch by aldien men enkelijck wijn wil gebruycken, moet men neemen Rinse wijn of anders by gebreecke Franse wijnen die rijsende – dat is suurachtigh – zijn als Tossaense, Conjacke of Coutouwe wijn en oock roode wijn François. Maer de Verstandige kock verwerpt alle wijnen uyt de saussen en seyt dat die geestiger, amperder, geuriger en smakelijker te maken zijn met water, asijn, limoensap en verjuys, yder na hare eysch.”
Zie: Transcriptie van De verstandige kock (ed. 1669. Kritische tekstuitgave door Marleen Willebrands, gebaseerd op de druk uit 1669.
Elsaswijnen vallen in elk geval onder de Rinse wijnen. Hooglandse is hier zoete Franse wijn. In het bijbehorende glossarium staat:
“Hooghlantse, – wijnen (W): wijnen uit de hogere streken van Zuidwest-Frankrijk, de Haut-Pays, vooral Cahors”.
En nog ter aanvulling: “Haentjes wijnen” is een verwijzing naar Galice, de muskaatwijn uit de streek rond Gaillac, waar de haan in het stadswapen stond.
Lagonse wijnen waren zoete Sauterneswijnen uit de streek rond Langon bij Bordeaux.
Aldus Marleen Willebrands.
http://www.kookhistorie.com/VK/glossarium-vk1669.htm
Hoe het toen zat met die wijnen, weet ik niet, maar tegenwoordig komen er zogezegd tamelijk straffe wijnen uit de streek rond Cahors. Maar wel erg lekker!