Bijnamen uit het archief

Kijk, ook in studentenkringen had je bijnamen. Zo bevat het archief van Vindicat een gedenkboek door W.J. Veenhuizen, de redacteur van de Provinciale Groninger Courant, die onder studenten bekend stond als ’t Wieze Heufd. Terwijl het Reünistenmarslied van 1914 een compositie was van de kennelijk nogal venijnige C.F. Koch, alias Jan Wesp.

Maar, moet er meteen bijgezegd worden, zulke bijnamen uit de hogere kringen zijn goedmoedige luim. Het echte werk vinden we natuurlijk in de gerechtelijke archieven. Bij het schorriemorrie, dat is, en dan vooral uit de achttiende eeuw, omdat de archieven uit die tijd het best ontsloten zijn..

Zo bevat het archief van het Provinciaal Gerechtshof dossiers over de Muntendammer inbreker en dief Jan Keutel en de gewelddadige Slobbe uit Veele.

Beiden opereerden in het oosten van de provincie. Daar kwamen inderdaad de mooiste bijnamen voor. In het Gorecht en Sappemeer had je de dief Piknaald. En in het Oldambt een logementhouder die in de wandeling De Hingste heette, een opruier die door het leven ging als Beere en een mishandelaar die Misverstand genoemd werd. In die laatste naam zit het zinloos geweld al bijna ingebakken.

Ja, hoe oostelijker je kwam, hoe beeldender de bijnamen waren. Oude Pekela spande daarbij zonder enige twijfel de kroon, met types als de Roode Doctor (een ruziemaker), Harm Oorlog (een dief) en Poedel (een mishandelaar)

Daar kon zelfs de stad niet aan tippen, met zachtaardige aliassen als Jan Pannekoek (bendelid en dief), Koffiedik (mishandelaar), Roukou (bordeelbaas), Keekelbekje (schelder) en Pennevogel (dief). De uitzondering, de scharenslijper en dief Pieter Hangop, bevestigt zelfs de regel. Naar ik me meen te herinneren kwam hij niet in Groningen aan zijn voorspelbare eind, maar in Drenthe.

Bron (en dan zoeken met: alias)