De Geuzenkeutel (2) – waar lag hij?
Geplaatst op: 2 december 2009 Hoort bij: Geschiedenis 8 reacties
Ik had een mazzeltje. Ik googelde wat op Onnen binnen de website van de Groninger Archieven, en een van de stukken die daarbij tevoorschijn kwamen was een aankomsttitel van twee akkers bouwland genaamd “de Goestkeutel” op de Onner Es, in 1860 op een veiling gekocht door iemand uit de familie Quintus.
De Goestkeutel, dat moest een verbastering zijn van de “Guse Keutel” of Geuzenkeutel uit de jaren 1721-1742. Uiteraard dat stuk bekeken. Er stond in dat de verkoper, een boerenweduwe uit Onnen, en wijlen haar man de percelen hadden verkregen op een veiling die eind 1819 plaatsvond. Intussen was het kadaster ingevoerd. Omdat het niet eerder na de invoering van het kadaster vervreemd was, droegen de akkers nog de oorspronkelijke kadastrale nummers,
Uiteraard ook de acte van 1819 opgezocht. Daarin heet het land nog de “Geuse Keutel”, wat heel dicht bij mijn naamsverklaring zit.
Vervolgens met enig vloeken en zuchten de kadastrale nummers Haren sectie G (3) 531 en 535 opgezocht op de oudste kadasterkaart bij WatWasWaar. De percelen bleken dichterbij Glimmen te liggen, dan bij Onnen. Omdat de Rijksstraatweg (1828) door de omgeving kwam en ook de spoorlijn Assen – Groningen (1869) met later een uitwaaierend rangeerterrein, was de boel nogal grootschalig op de schop gegaan, ook door secundaire wegomleggingen, ontginningen en ruilverkavelingen overigens. Maar door het kaartbeeld van 1828 te vergelijken met dat van begin twintigste eeuw, en dat weer met de huidige situatie, viel er toch uit te komen.
Dit is de lokatie van de Geuzenkeutel op de kaart van begin twintigste eeuw:
De percelen Geuzenkeutel, in fuchsia, lagen in tamelijk geaccidenteerd terrein tussen het Landakkerveen (ook wel Langakkerveen) en Het Veentje (als je het mij vraagt een pingoruïne).
Geprojecteerd op het huidige satellietbeeld blijken de percelen te liggen tegenover het spoorviaduct van Onnen, of, meer precies, tegenover de driesprong van Viaductweg, Dalweg en Gieselgeer:
Nog even op de conventionele kaart:
Bronnen: RHC Groninger Archieven, Toegang 1464 (archief van de familie Quintus) inv. nr. 168. En Toegang 1870 (archief notaris Herman Trip) inv. nr. 93: de veilingacte met nummer 527 van 23 december 1819.
groninganus 
Ik had gisteren nog gedacht dat het misschien net iets ten noorden van het viaduct lag.Tussen Gieselgeer en het viaduct is nl.een mooie verhoging in het land zichtbaar.Nu ga ik op zoek naar een verhoging(een keutel is altijd hoger toch?)aan de andere kant van het Gieselgeer (waar komt die naam vandaan?)Dat kan niet zo moeilijk zijn de Dalweg heet tenslotte niet voor niets zo!In mijn jeugd werd de Dalweg het Tranendal genoemd.Als je daar woonde was het niet best…de tijden zijn veranderd, nu is het een luxe daar te wonen ook al zijn veel huizen nog de oorspronkelijke, vroeger nog een pomp en nu een sauna.
Dat heb je netjes uitgezocht Gelkinghe! Omdat ik er familie heb wonen kom ik er geregeld, maar dit is helemaal nieuw voor me.
We noemen de Dalweg overigens nog altijd het Tranendal.
@jim, gieselgeer, zo uit het blote hoofd, geer is een schuin toelopend stuk land. In Meeden heet een boerderi,j die op zo’n stuk land staat, “de goare” en dat heeft dus niets met de staat van onderhoud te maken 🙂
troanendalloane, er waren meer van die bracht benoemde streekje, “lutje Rusland” is ook zo’n prachtige….
plaatje er bij het tekstje eronder bevestigt mijn indruk:
http://www.rtvnoord.nl/groningeninbeeld/index.asp?actie=foto&id=3561&pid=3&gid=14
@Jim,
Waarom dacht je gister dat het misschien net iets ten noorden van het Viaduct lag? Had je de naam eerder gehoord? Of las je hem hier voor het eerst?
Wat ik met purper heb aangegeven bestaat trouwens uit twee smalle percelen met de drie percelen die er tussen lagen. Het kan best zijn dat de Geuzenkeudel zich nog verder uitstrekte naar de plek waar je nu het viaduct hebt. Misschien gold de naam ook voor noordelijker gelegen percelen, maar dat weet ik niet.
Geer hangt inderdaad samen met gérend: in een punt uitlopend.
en giesel met dit:
http://www.ancestry.com/facts/Giesel-name-meaning.ashx
Ik dacht het omdat ik naar een verhoging in het landschap zocht en die is in het eerste weiland rechts van de Vlasoorsteeg naar de boerderij(richting Mottenbrink) zelfs op jouw google afbeelding goed zichtbaar.Mijn vader heeft dat weiland een periode in gebruik gehad en ik vond het als kind natuurlijk heel leuk om daar op en af te springen.De naam kende ik niet.(Kan geuzekeutel ook stadse poep zijn en werden daar misschien de stadse poeptonnen geleegd)
@Jim,
Nee, geuzenkeutel slaat niet op stadse poep. 🙂
Ten eerste gaat de vereenzelviging van stad met geus niet op. Voor 1594 was de stad nog paaps, na 1594 protestants (geus), maar toen was alles protestants.
Ten tweede was stadsdrek vanaf die tijd tot ruim na 1800 exclusief bestemd voor de Veenkoloniën.
Ten derde stel ik me een tamelijk dunne substantie voor bij stadsdrek.