Voorbeeldbrievenboek (1910)

Dit boek kwam tevoorschijn uit een verloren hoekje van de boerderij en mijn achterneef wilde het weggooien. “Geef mij maar”, zei ik. En ik mocht het meenemen.

Het is een voorbeeldbrievenboek uit 1910, een vertaling van een Duitse uitgave uit de jaren 1830. Waarschijnlijk ook een bewerking: wie de opeenvolgende edities achter elkaar legt zal vast minieme verschillen in mentaliteit kunnen bespeuren.

Mijn achterneef denkt dat het boek van zijn grootouders van moederskant is geweest. Dat waren mijn overgrootouders, afkomstig uit Friesland, die op het laatst op de Osseweide aan de Dijkstreek boerden.

Het boek valt duidelijk open bij een “Uitnoodiging van een vriend ter bijwoning van een bruiloft”. Die begint zo:

“Waarde vriend!

Wie buiten u zou van mijne vrienden de eerste kunnen zijn, dien ik een bericht mededeel, dat gij, hoop ik, nog van geen ander vernomen zult hebben? Gij staat verbaasd, en weet niet wat deze inleiding beduidt! Welaan, zoo weet, wat nog geen mijner vrienden weet; weet dan, dat ik sedert gisteren de bruidegom ben.”

Een andere plek waar de bladzijden zonder enige inspanning uiteen blijven staan is die waarop een dankbetuiging staat “voor het verleenen van eene ondersteuning aan noodlijdenden”:

“Achtenswaardige weldoener!

Mijn voorgevoel heeft mij niet bedrogen, toen ik mij vleide met de hoop, dat mijne voorspraak voor de ongelukkigen door den onlangs plaats gehad hebbenden brand niet vruchteloos bij Uweled. zijn zou. Gij hebt rijkelijk bijgedragen, achtenswaardig man, tot leniging van hun lot en mijne verwachting op eene milde bijdrage verre overtroffen; vooral daar ik weet, dat deze ongelukkigen niet de eenigen zijn, welke zich in uwe weldadigheid verheugen.” Etc.

Sommige zinsneden bij de diagonale lezing kwamen me vaag bekend voor, wellicht van brieven in archieven. De kans dat een weldoener meerdere gelijkluidende exemplaren van zo’n schrijven kreeg, was niet denkbeelig, want zulke brievenboeken werden vrij veel verkocht.

In dit exemplaar lagen ook nog wat bonnetjes voor versnaperingen, die er in de Tweede Wereldoorlog ingelegd zullen zijn: