Schrale en rijke gronden
Geplaatst op: 23 juni 2010 Hoort bij: Geschiedenis 6 reacties
Aan de kleurtjes kan je zien, wat zo rond 1820, 1830 de opbrengsten van de grondbelasting per hectare waren, in Groningerland.
Geel staat voor goedkoop: Westerwolde is vrijwel egaal geel, het zuidelijk Westerkwartier idem. maar ook het gebiedje op het Schiereiland van Winschoten waar zich nu de Blauwe Stad bevindt. In deze streken ligt nog veel woeste grond, venige heide op schrale zand, waar je zonder kunstmest weinig kunt beginnen, maar kunstmest bestaat nog niet.
Wat hoger geklasseerd zijn de blauwe gebieden, bij de oude uitgeveende veenkoloniën bijvoorbeeld, of het lageland rond Slochteren, of de streek bij Zuidwolde, Noordwolde en Bedum. Hoe blauwer hoe beter, De beste grond in deze categorie zit tegen purper aan, bijvoorbeeld ten oosten van Winschoten, bijvoorbeeld in de buurt van Ten Boer.
Het allerbest is oranje. eerst omfloerst of met purper gemengd, zoals op het Hogeland, of ter weerszijden van de Reitdiepmonding. Maar hoe ongemengder het oranje, hoe hoger de opbrengst van de grondbelasting. En dan springen er maar twee regio uit: de omgeving van de stad, waar de stadsburgers veel paarden laten weiden, wat prijzen opdrijft. En de jongste Dollardpolders, waar een monocultuur van graan bestaat, en de boeren bijna slapende rijk worden.
Bron van het kaartje: Hisgis
groninganus 
@Gelkhinge, was dit voor of na de invoering van het kadaster (1832)? Enkele toonaangevende Oldambtster boeren radicaliseerden door de invoering van het kadaster, die ze als zeer onrechtvaardig beschouwden. Het leidde tot een felle protestgolf in dit gebied.
@Roodoorn
Imnvoering kadaster en invoering grondbelasting hangen samen. De rel van 1831 (?) is me bekend. Wegens nalatigheid in de betaling zou het vee van een boetr uit Beerta executoriaal worden geveild, wat eerst werd tegengehouden door collegae van hem. Uiteindelijk ging de veiling toch door, meen ik, en van de klasseringen en aanslagen ging ook niet bijster veel af. Dus als je impliceert dat de Dollardboeren te hoog belast waren, in vergelijking met boeren elders, dan mag dat wel een beetje worden betwijfeld. Maar die episode is ook een beetje weggezakt in mijn geheugen, dus hou me ten goede.
@Gelkinghe daarvoor was er ook een systeem namelijk verponding. Ik zit niet (meer…) in de details maar van verponding naar de grondbelasting bracht, vooral in de nieuwste Dollardpolders, verzwaringen met zich mee. Dat was het “platte belang”.
Daarnaast zat er ook een
‘ideologisch’ tintje aan. De Oldambtster boeren waren (zijn) aanhangers van wat de Amerikanen producerism noemen. Simpel gezegd: de landbouw is de bron van alle welvaart, of op z’n Oldambtsters ‘van de boer hangt alles oaf.’
En dat idee raakte de overheid met de invoering van de grondbelasting als het ware in het hart.
Hier ook weer de overlap tussen de radicale boeren en het latere anarchisme onder de landarbeiders…
En wellicht een wat gewaagde conclusie, maar er zit zelfs een overlap in richting Wilders….
@Roodoorn,
Ik meen dat de verponding de eerste jaren kwijtgescholden werd of lager was voor nieuw aangemaakte landen (dallen, ingepolderde kwelders). En denk dat het platte belang veel zwaarder woog dan welke ideologie dan ook. Producerism sprak vanzelf, er was ook weinig anders dan landbouw.
@Gelkhinge, dat klopt, maar de intensiteit waarmee dit (‘producerism’ of ‘agrarisch fundamentalisme’) naar voren werd gebracht dat verschilde wel.
Vergeet niet dat Groningen toen pas echt begon te integreren in het nederlands staatsbestel. De Oldambtster boeren kwamen in aanraking met kringen waarbij het ‘agrarisch fundamentalisme’ niet vanzelfsprekend was…integendeel.
In dat opzicht hadden de Oldambtster boeren de haardste koppen 😉