Retour Hurdegaryp
Geplaatst op: 15 september 2011 Hoort bij: autobio 12 reactiesDe OV9292-site kent Hardegarijp niet. Als je daar Hardegarijp intikt, schakelt ze je door naar een achterliggende pagina, vraagt of je Hurdegaryp bedoelt, waarop je dan ja moet antwoorden. Zo wordt ons Grinsers de tweede rijkstaal door de strot gedouwd.
Maar er rijst een stil verzet tegen dit geniepige Friese taalimperialisme, Toen ik vanavond op het Groninger Hoofdstation heel braaf en aangepast om een “retourtje Hurdegeryp” vroeg, talmde de man achter de NS-kassa een wijle ostentatief. Hij tikte overduidelijk Hurde in op zijn toetsenbord, in de hoop dat de computer het zou aanvullen. Daarop deed hij of zijn computer het niet snapte en tikte driftig op de spatiebalk. Opkijkend van dat toetsenbord: “Hardegarijp bedoel je?” Ik beaamde het en maakte hem erop attent dat de voorkeur van de OV-website bij Hurdegaryp lag. Zijn antwoord: “Dat staat hier ook op het scherm hoor”. Vervolgens is er even oogcontact en een glimlach vanuit een verstandhouding.
groninganus 
Laat ik nu lange tijd gemeend hebben dat die Friezen trots waren op hun taal, maar een dergelijke ─ ook al eens, in verband met dezelfde naam, in een bijdrage van het in Groningen gevestigde regionale televisiestation behandelde ─ opdringerigheid heeft pathologische trekjes: er is sprake van Hoogmoedsverplettering of een diep geworteld inferioriteitsgevoel.
In België, vol gecentreerde taalstrijd, komt men, met name in Brussel, de namen van de stations in twee talen tegen: Quartier Louis, met daaronder in even grote letters: Lodewijkwijk. Het kan, in dit specifieke geval, niet anders dan de voorkeur te geven aan de Franse versie, aangezien de andere erg on-Nederlands en stijlloos lijkt. Juist of niet.
Met de OV-chipkaart omzeil je deze taalstrijd ;~).
Ach ja, die Friezen…. De gemeente waarin Hardegarijp ligt – Tietjerksteradeel, maar tegenwoordig moet je Tytsjerksteradiel zeggen – was de eerste (in 1989) waarvan de naam (en die van alle kernen) officieel Friestalig werd. Ik woonde – gelukkig voor die tijd – een aantal jaar in het eveneens tot Tietjerksteradeel behorende Giekerk, dat nu Gytsjerk heet. Het heeft nog jaren (en veel gelobby der Friezen) geduurd voordat de ANWB bereid was de wegwijzerborden op de snelweg aan te passen. Ik vrees dat ‘stil verzet’ van enkele individuen uit Grins niet snel zal leiden tot het weer accepteren van de normale Nederlandse namen. Maar ja, als de Friezen hier blij mee zijn en het hen afhoudt van oorlogszuchtige en seperatistische handelingen, moeten we het misschien maar gewoon accepteren (en als een vrolijke vorm van folklore zien)…
Je wou maar zeggen: Groningen-stad wordt ook niet aangegeven als “Stad”, zoals alle rechtgeaarde Grönningers het noemen?
In navolging daarvan zou je toch op zijn minst verwachten dat Groningers in hart en nieren een vurig pleidooi zouden moeten gaan houden voor het standaardiseren van plaatsnamen als Mij, Daam, Bavvelt, Ollerom en Oskerd. Maar nee hoor. Zijn we misschien te aangepast?
Ik hou overigens wel van het Fries. Het is een noordelijke taal en de zangerigheid heeft zeker een kwaliteit in zich. Ik word daarentegen licht onpasselijk van een zachte G. Een zwaar Brabants of -nog erger- een Limburgs accent zet mijn nekharen recht overeind. Lieden als Dries van Agt, Camiel Eurlings en vooral die griezel van een Maxime Verhagen hebben bij mij een groot wantrouwen jegens mensen uit die contreien veroorzaakt.
(dit geldt overigens weer in het geheel niet voor het Vlaams.)
Ik ken limburgers die naar de logopediste zijn gegaan om van hun spraakgebrek verlost te worden, dat zie ik een fries nog niet doen.
Fries is echt geen spraakgebrek. Ik zie het echt als een taal. Heel anders dan hoe het Saksisch zoals Gronings of Drents wordt gesproken. Dat is een streektaal. Fries wordt ook in Ostfriesland gesproken en verder langs de kust naar Denemarken. Ik vind het een mooie taal, die in veel opzichten nog veel puurder is dan het Nederlands. Het heeft daar vanzelfsprekend wel raakvlakken mee maar Fries heeft dusdanig veel eigen woorden dat het echt een taal is en geen dialect. Saksisch zoals Gronings en Drents is duidelijk een streekgebonden versie van het Nederlands.
Het Fries staat overigens ook te boek als een taal. (-;
@Jasper: Het Saksisch een streekgebonden dialect van het Nederlands noemen is voldoende om te laten zien dat we je uitspraken in deze discussie met veel korrels zout zullen moeten nemen. Als er al sprake is van streekgebonden dialecten, dan is het eerder andersom, dus dat het Nederlands een streekgebonden dialect van het Saksisch is.
En je argument dat het Fries ook in Ostfriesland en tot aan Denemarken wordt gesproken klinkt leuk, maar het Saksisch (uiteraard in allerlei dialecten, zoals je ook allerlei Friese dialecten hebt) vind je (via Nedersaksen) tot aan Saksen. Met plat Grunnegers kan je bij de oudere bevolking van Dresden en omgeving heel aardig uit de voeten!
Het verschil tussen een taal en een streektaal is gewoonlijk een kwestie van macht. De taal is die van het machtscentrum, de streektaal die van de periferie. Of, zoals Siemon Reker het graag zegt: een streektaal is een taal met pech. Taalkundig is er dus geen wezenlijk verschil.
‘k Ben wel benieuwd hoe de ontwikkelingen zullen zijn nu een Friestalige gemeente als Boarnsterhim wordt opgedeeld tussen Heerenveen en Leeuwarden. Wie weet, misschien veranderen de plaatsnamen wel weer. Trouwens de Friezen hebben het Groningen en Stad-probleem niet. Bij ons is het Grins en Grinslân.
Ach ja. We kunnen gaan muggenziften. Het Fries is nu eenmaal de tweede officiële landstaal. Het Nedersaksisch staat officiëel te boek als een streektaal.
Wiki:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Nedersaksisch
http://nl.wikipedia.org/wiki/Friese_talen
Zoals het Fries buiten de landsgrenzen ook nog wordt gesproken houdt ook het Saksisch niet op buiten de stippellijntjes op de kaart. Het Nedersaksisch is zelfs enkel een uitloper van het gebied waarin Saksisch wordt gesproken. Verder had je ooit ook nog de Angelsaksen die op dat eiland achter de Noordzee woonden. Ik ben ook niet op mijn achterhoofd gevallen. Ik duidde hier alleen op het Saksisch wat hier in Nederland wordt gesproken.
Het Saksisch wat in de buurt van Dresden wordt gesproken is in de praktijk echt volstrekt anders dan het Saksisch wat je hier in Groningen, Drenthe of in de Achterhoek hoort. Het fabeltje dat je met plat Grunnegers tot bij wijze van spreken de Tsjechische grens kan worden verstaan is leuk bedacht maar klopt niet. Zelfs het Duits dat de Dresdenaren spreken is moeilijk te volgen.