De Nikstaart bij Glimmen
Geplaatst op: 9 februari 2012 Hoort bij: Veldnamen 5 reacties
Vandaag viel me op een veldnamenkaart uit de collectie Wieringa het woord Nikstaart op. Dat is Drents voor windhoos. Op het hier weergegeven kaartfragment staat het perceel linksboven, voor de oriëntatie heb ik het Huis te Glimmen, dat in de omgeving doorging voor Börg, erbij geknipt.
Om precies te wezen staat er Boerhoner Nikstaart geschreven. Zo te zien is het ’t laatste van drie Boerstukkies, waarvan het eerste of meest oostelijke perceel bekend stond als Boerhörn. Waarschijnlijk heeft dit tritsje ‘Boer-namen’ te maken met het gemeenschappelijke grondbezit hier van de boer (of de buren) van Glimmen, ooit. Het belangrijkste toponiem in de omgeving was Mainte (Meenthe), rond 1830 lagen hier nog onverdeelde weidegronden van de Glimmer “marktgenoten”. Deze weidegronden waren vrij drassig, vandaar dat er niet zoveel haast gemaakt werd om ze te verdelen. Er zal geen melkvee hebben gelopen, eerder een kudde schapen.
Of er op de plek van de Boerhoner Nikstaart werkelijk ooit een windhoos te zien viel, is moeilijk te zeggen. De laatste, of meest westelijke van de drie Boerstukkies vertoont een knikje ten opzichte van de andere twee. Daarom kan de naam ook duiden op de plattegrond van de drie percelen tesamen, die lijkt op een geknikte staart, wat de letterlijke vertaling van nikstaart is.
De omgeving is vrij grootschalig op de schop gegaan, de A28 kwam er eind jaren zestig doorheen, terwijl Wieringa hier later een oudere kadasterkaart gebruikte. Maar met behulp van andere kaarten viel de lokatie van de Nikstaart wel op te snorren. Het perceel ligt aan de zuidkant van de Oosterbroekweg, tussen de Noordwillemsvaart en de A28, tegen de grens met Drenthe aan. Deze grens maakt hier trouwens ook een knikje, wat nog weer een andere reden voor de naam zou kunnen zijn. Als je vanaf Haren of Glimmen komend de tunnel onder de snelweg doorgaat, dan krijg je als je weer boven komt de Nikstaart meteen links.

Ik heb zelf zo’n handschrift waarbij de mm, nn, uu en ii naadloos in elkaar overlopen. Ook heerlijke letters bij een OCR programma. Het zou me niet verbazen als er Boerhouer bedoeld was en geen Boerhoner..
Mooie uiteenzetting.
Ik heb wel even twee keer moeten kijken, voordat ik het op de kaart ook allemaal op z’n plek had, maar uiteindelijk lukte het toch. Mooi!
Haren kent een straatnaam “Niggestart”. Die blijkt echter naar een andere Nikstaart genoemd te zijn.
Ik citeer uit “Driften, stegen, lanen; Straatnamen in Haren”:
Oud toponiem (in 1839: Nikstart) dat echter niet hier voorkwam, maar in het noordoosten van de Oosterpolder, vlak bij de huidige spoorwegovergang bij Waterhuizen. De oorspronkelijke naam zal nikkersstaart zijn geweest. Nikker = nekker, een meerman of watergeest (vgl. het Duitse Neck of Necken). Nikkersstaart is dus de naam van een meerman, waarnaar het perceel met een slingerende vorm genoemd is.”
Ik vind dit erg fantasievol, Bob. Waarschijnlijk herkende de auteur het Drentse (en Gorechter) dialectwoord niet.
Ik zal s kijken of we t de auteur kunnen vragen.