De Grens bevestigt vooroordelen
Geplaatst op: 28 februari 2013 Hoort bij: De actuele wereld, Media 4 reactiesIk zag her en der loftuitende berichten over de eerste aflevering van ‘De Grens‘, de VPRO-serie waarin Tommy Wieringa de grenzen van Nederland verkent.
Om positief te beginnen: ik ben er in één opzicht wijzer van geworden. Ik wist niet dat er tienduizenden Russen waren afgeknald in de Emslandlager. Dacht dat het puur kampen voor politieke gevangenen waren.
Maar verder viel er weinig te ontdekken en vond ik het programma sterk teren op vooroordelen, die het zelf nog maar eens bevestigde. De Drentse venen kenden niet alleen drankzucht, zoals gesuggereerd werd, maar ook geheelonthouding. En armoe was er alleen vanaf de jaren twintig, toen de kolen de turf helemaal verdrongen als huisbrand. Daarvoor waren de Drentse veenstreken, zoals historisch onderzoek heeft aangetoond, helemaal niet zo arm. Dat zijn ze maar een beperkte periode geweest, hun laatste periode..
En sinds wanneer zijn tokkies die met illegale zenders in een bos zitten te klooien en lui die Duitse bierfeesten naäpen compleet met Dirndl verkiezingen, eigenlijk representatief voor die streek?
groninganus 
Harry, ik kan je het boek van Pieter Albers “Gevangenen in het veen”. de geschiedenis van de Emslandkampen van harte aanbevelen. Bovendien is sinds kort in Esterwegen een heel groot informatiecentrum gekomen over de concentratiekampen in dat gebied. Er zijn daar verschrikkelijke dingen gebeurd aan de andere kant van de grens.
Ach, Tommy Wieringa schetste een beeld van de grens op zijn manier en daar horen die bierfeesten nou één keer bij. Niet voor niets noemen ze de Duitse kant van de grens “Deprimierendes Emsland”. Want echt vrolijk word je er niet van.
http://realsiteweblog.wordpress.com/2011/11/01/gedenkstatte-esterwegen-zeer-indrukwekkend/
http://realsiteweblog.wordpress.com/2011/11/01/friedhof-bockhorstesterwegen/
Ach, zo slecht was het toch niet? Misschien wat eenzijdig, maar als cultuurpessimist ben je toch op erger voorbereid. De band met Duitsland, de unieke begraafplaats op het hoogveen (met de even unieke gietijzeren grafkruizen), de katholieke signatuur: het kwam toch wel aardig uit de verf. En de Emslandlager genieten inderdaad nog geen heel brede of zelfs diepgaande bekendheid. Inderdaad jammer dat Wieringa niet een hut verderop in het bos filmde, waar het socratistisch debateergezelschap ‘Eloquentia’ placht bijeen te komen. Misschien dat de toon van Wieringa, vrij van dedain, me wat mild maakt.
Nouuu…, als je alle liefhebbers van piratenzenders – luisteraars en de mensen achter de zenders – als tokkies wilt bestempelen, dan lopen er hier heel wat tokkies rond :-D. Het is een deel van de plattelandscultuur; ook bij ons schalt deze muziek regelmatig over het erf. Ik heb zelf niet zoveel met deze muziek, maar goed, als anderen daar lol aan beleven, wie ben ik om daar een oordeel over te vellen? Ik heb best nog wat van het programma opgestoken: over de Emslandlager wist ik helemaal NIETS, en nu weet ik ook waarom er langs de grensstreek veel roomskatholieken wonen – dat had ik me al eens afgevraagd.
Hallo, Harry,
Ik ben afkomstig uit die streek en ik wist dat ook niet van al Russische slachtoffers. Dat vond ik erg indrukwekkend om te horen. Kun je ook meteen weer nagaan hoe weinig er na de oorlog over dit soort zaken is gesproken… Nu vind ik het erg jammer dat de uitzending niet terug te kijken valt omdat ik graag had willen weten waar die begraafplaats voor Russische slachtoffers zich bevindt.
En over die vooroordelen? Ik vond de aanpak ook inderdaad wel wat stigmatiserend en vooral getuigen van onwetendheid. Vooral die slogan over “bier, jenever en achterdocht” was minder geslaagd. Je geeft zelf al aan waarom. Maar vergis je niet over de impact van die armoede in de jaren 20. Mijn grootouders en zo zijn er vele grootouders zijn in die periode gevormd en ik heb de 30 jaar nog niet aangetikt. Collectief en individueel is men die armoedige tijd nog lang niet vergeten!
En om nog even op je slotvraag te komen. De term tokkies neem ik niet voor mijn rekening. Dat moet jij maar doen. 🙂
Maar ik vond de reactie van die mensen heel erg herkenbaar. Wieringa was zo weinig snugger om ze met draaiende camera te overvallen terwijl je daar zit met je dure apparatuur en hobby die strafbaar is. Dus daar wordt dan ook meteen iets van gezegd. Maar je weet ook dat je 99 % kans hebt dat je daarna een biertje aangeboden krijgt. Het is natuurlijk niet zo dat het wemelt van dat soort groepjes in het bos, maar het is wel typisch voor de mentaliteit die daar bij sommigen heerst. Ook die “Duitse” feestjes enzo, daar is niks vreemds aan. Ik herkende leeftijdsgenoten in beeld.
Maar je moet het wel zien als iets met een knipoog. Mijn (Nederlandse) neef heeft een Duitse vlag wapperen in zijn tuin. Al jaren. En dat levert zelfs met het WK voetbal geen problemen op daar. En de grensdorpen bevinden zich echt pal op de grens, met veel families aan beide kanten, migratie over de grens, woon-werkverkeer, winkelen over de grens, gelijk gestemde volksmuziek (vaak nog Duitstalig), er wordt relatief veel naar de Duitse tv gekeken (in elk geval was dat zo toen er nog geen samengestelde digitale tv-pakketten waren tot voor kort), etc. Vergeet ik bijna nog het uitgaan over de grens in de weekenden. Het dialect is ook met germanismen doorspekt, trouwens. Dus een dergelijk themafeest in die sferen op een dag in de zomer trekt wel publiek. Maar het vindt niet wekelijks plaats of zo.