Busstation Grote Markt in de winter (1961)

Deze kaart kwam een tijdje geleden tevoorschijn uit een door mij aangeschaft tweedehands boek. Op de binnenkant staat een menu uit 1961 voor een diner, gegeven ter ere van ene Jaap die veertig jaar bij het Gemeentelijk Vervoersbedrijf werkte. Op Jaaps werkkring is de voorstelling behoorlijk toepasselijk, want de kaart toont ons het toenmalige busstation aan de noordzijde van de Grote Markt in Groningen.

Ik vind het eigenlijk wel een mooi plaatje. Het wintersfeertje zit er goed in, waarbij ik me afvraag of die bovenleidingen van de rode trolleybussen niet link waren wegens ijsval. De mensen rechtsvoor op de glimmende stoep lijken zich echter niet  bewust van het gevaar.  Zij kuieren doodgemoedereerd richting Zwanestraat. Alleen de blauwe auto links – een Renault? – is wat mij betreft perspectivisch minder geslaagd.

De maker van de voorstelling was Ronald Frijling (1917-1997), die wel meer van dergelijke winterse stadsgezichten produceerde. Hij groeide nota bene op op Bali en illustreerde in de jaren ’40 en ’50 tal van Nederlandse jeugdboeken die over Nederlands Indië gingen. Ook gaf hij wel tekenlessen en accepteerde hij opdrachten als een wandschildering bij Defensie, maar mislukte desalniettemin als vrij kunstenaar. Zo schreef ene G.K. (van ’t Reve?) anno 1946 in De Waarheid:

“Het werk van Roland Frijling komt niet boven het illustratieve uit. Zijn tekeningen zyn academisch en missen iedere spanning. Hy schynt ons te weinig artist om van zyn vakmanschap ten volle gebruik te kunnen maken.”

Vanaf ongeveer 1956 was Frijling (daarom) voornamelijk actief in de kerstkaartenbranche. Zijn productie lag op enkele honderden stuks per jaar en hij kon heel genoeglijk over de trends in deze branche vertellen, zoals onder meer blijkt uit interviews in de Leeuwarder Courant (1966)  en het Nieuwsblad van het Noorden (1976). Zijn ommezwaai naar commercieel werk, in die idealistische era ongetwijfeld afgekeurd door collega’s die liever van de contraprestatie leefden, verdedigde hij met uitspraken als deze:

“Jaren heb ik geprobeerd als een bohemien te leven, maar dat lukte niet. Ik kan niet slapen als ik mijn rekeningen niet heb betaald. Van een beetje luxe houd ik wel.”