Plaggeturf en baggerturf
Geplaatst op: 24 april 2014 Hoort bij: Geschiedenis 3 reactiesHet verbruik van de twee hoofdsoorten turf en de regionale verschillen daarin, over dat onderwerp staat er een interessante observatie in Le Francq van Berkeys verhandeling over de turfas (1779).
In Groningen en Friesland, zo geeft hij aan, werd “in menigte” de gewone “plagge-turf”gestoken, dus uit hoogveen. Deze diende hier op het platteland als huisbrand.
De stedelingen van Groningen en Friesland daarentegen, verstookten thuis baggerturf, ook wel zwarte turf genoemd. Deze kwam uit laagveen (dus vanonder de (grond)waterspiegel). Ook Amsterdammers gebruikten thuis veel noordelijke baggerturf.
In Hollandse fabrieken werd echter een “ontzachelyke menigte” plaggeturf gebruikt, misschien nog wel meer dan het totale verbruik van deze turfsoort in de provincies van herkomst. Terwijl er dan ook nog noordelijke plaggeturf naar de zuidelijke Nederlanden ging.
groninganus 
Mijn eerste lagere school was in veel opzichten nog ‘van voor de oorlog’, met boekjes in oude spelling en zo.
Daar waren ook als lesmateriaal twee turven om te tonen, een grote bruine plaggeturf en een kleine zwarte baggerturf.
De baggerturf was veel compacter dan de plaggeturf, en ik kan me voorstellen dat dat voor stedelingen uit oogpunt van vervoer en opslag praktischer is. Hij kan ook langzamer branden.
Plausibel!
Op school bij aardrijkskunde nog eindeloos (zo leek het) les gehad in verschil hoog- en laagveen en pas veel later begrepen dat dat een zeer kunstmatig – en door menselijke hand veroorzaakt – onderscheid was. Terwijl in termen van economische geschiedenis verschil tussen vorm locatie natuurlijk ondergeschikt is aan vorm product (calorische waarde, kosten van winning en vervoer, kosten product) en derhalve veel belangrijker. Heb ooit onderzoek gedaan naar Kralings-Hillegersbergse familie Kleij (niet gepubliceerd) die rijk werd aan het moeren van hun landbouwgrond (droge turf), maar na een generatie aan het slagturven waren (natte turf) en nog een generatie later in het trotse bezit waren van heel veel waterplassen. Zij hadden zich letterlijk de grond onder de voeten weggegraven.