Knoeperd van een barnsteen gevonden aan de Groninger kust

Een goede kennis die regelmatig de vloedlijn van vooral Terschelling, maar ook wel die van andere wadden-eilanden afstruint, vertelde me laatst dat hij eigenlijk nooit barnsteen tegenkwam. Hij leek ook nauwelijks te willen geloven dat het er ooit redelijk veel lag.

En toch wordt dat met zoveel woorden beweerd in een vervolg op Chomels woordenboek uit 1786.

“Men heeft ze (=barnstenen) ook voormaals aan onze kusten, inzonderheid aan het eiland Urk in de Zuiderzee, in aangespoelde veenbonken, tamelyk veel gevonden, zynde helder geele stukjes, doch naar ’t schynt niet groot. Een stuk van vyfthalf lood, aan ’t Groninger zeestrand voor eenige jaaren opgeraapt, zich in ’t Stadhouderlyk Kabinet bevindende, muntte in deezen uit.”

Vijfdehalf lood, dat Groningse stuk zal dan 4,5 x 15 gram = 67,5 gram geweest zijn.  In 1786 kwam alleen nog maar rode barnsteen aan de Nederlandse stranden voor, en dat dan nog maar zeer sporadisch en van buiten meestal nog ruw ook. Naast de kwantiteit, was de kwaliteit er dus op achteruitgegaan. Des te meer viel dat helder gele brok uit Groningen op.

Je vraagt je af of dit stuk barnsteen nog ergens bewaard is, je zou haast denken van wel. Van het stadhouderlijk naturaliënkabinet, waarin het zich bevond, weet ik inmiddels (p. 359) dat het omstreeks 1800 door de Fransen onder Napoleon geroofd werd, maar dat het na de slag bij Waterloo weer naar ons land teruggekeerd is. Daarna zal het een koninklijk kabinet geworden zijn, maar ik kom zo een, twee, drie niet aan de weet bij welk museum of instituut de collecties beland zijn. Iemand die dit raadsel voor me kan oplossen?

Naschrift 1:
Per Twitter wijst Redacteur Erfgoed LC erop, dat er nog wel degelijk barnsteen langs de kust van de Waddeneilanden ligt:

• Kirsten Buddeberg speurt naar barnsteen (NvhN 1999)
• Robert Joustra vindt brok barnsteen van 4,5 kilo (Drachtster Courant 2013)

Naschrift 2:
Met dank aan E. lijkt het raadsel al opgelost. In 1820 gingen de stadhouderlijke naturaliëncollecties naar het Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie,  in 1878-1893 scheidden de geologische en mineralogische verzamelingen zich daarvan af om te worden ondergebracht in het Rijksmuseum van Geologie en Mineralogie, maar in 1998 bracht men al deze verzamelingen weer bijeen in Naturalis, eveneens te Leiden. Daar gaat dus een mailtje heen.

Vervolg