Welvaart bracht schik in het ornament
Geplaatst op: 14 november 2014 Hoort bij: Geschiedenis, Kunsten 3 reacties
Dit vignetje bevindt zich in een portefeuille met schetsen, tekeningen, aquarellen en gedrukte prenten van Wolter Wolthers (1814-1870), een jurist van zeer notabele komaf die het tot burgemeester van diverse Groninger gemeenten zou brengen. In het vignetje kruist boerengereedschap en visgerei achter een zonnehoed met een slinger van rozen. We zien een visnet, een zeis, een hengel met een vis, een schoffel, een ‘rieve’, een fluit, een dorsvlegel, een korenschoof en een schop. Een soortgelijke voorstelling meen ik ook eens gezien te hebben in op de voorgevel van een grote boerderij, ergens in Groningerland. Maar waar?
Mogelijk niet in het Oldambt, zoals ik eerst dacht. Hoewel je daar wel soortgelijke voorstellingen op de voorgevels van grote boerderijen ziet:
– Ceres met korenschoven, een bijenkorf en boerengereedschap te Finsterwolde:
– Een boerenwagen, een ploeg, een bijenkorf en gereedschap te Midwolda:
– Korenaren, en een zonnehoed met bloemen en gereedschap te Nieuw-Beerta:
– Vaas met overvloedig fruit aan de Scheemder kant van Midwolda:
Wat de voorstellingen zeggen: hoe genoeglijk is het landmansleven. Het vignetje van Wolter Wolthers zou biedermeyer kunnen zijn (ca. 1840). Wat er op de gevels zit is mogelijk van iets later datum, uit het derde kwart van de negentiende eeuw, oftewel de Champagnejaren voor de Groninger graanboeren. Voorheen waren die landbouwers nogal sober geweest, maar met de welvaart kwam de schik in het ornament.
Naschrift 22 november 2014:
Ik denk dat ik het gevonden heb, in Blijham aan de Winschoterweg:
groninganus 
Toeval of niet, ik kwam net Wolter Wolthers II tegen bij een triviale zoektocht naar “de Bouckenborg” te Noordbroek. Van “de Bouckenborg” ontbreekt elk spoor. Wiki maakt melding van een buitenplaats Wolters/Veencamp te Noordbroek, via de bonvermeldingen nog niet verder gekomen. Wolthers was getrouwd met Beerta de Veencamp. Bij een erfverdeling in 1693 gaat er land van Beerta’s vader Leonard de Veencamp, naar Leonard’s moeder Helena Haijkens. Dit land ligt “achter de heer Veencamps plaats met een tuin op Bouckenborg.”
Op een kaart uit 1791 staat onder Noordbroek, ten oosten van de weg een huis getekend met de naam “Wolters”. Deze plek komt overeen met andere vermeldingen van “de Bouckenborg”, maar is dat ook zo? Ach ja, ieder heeft zijn eigen zoektochten in het leven.
Beerta hertrouwde met professor Bertling. Hoe dit huwelijk tot stand kwam staat zeer humoristisch beschreven op pagina 236 in “Spinnen in het web: Groningse regenten in relatie tot het omringende platteland tijdens de Republiek” door H. Feenstra.
Stuk voor stuk prachtige gevelversieringen.