Het verbod op straatvoetbal in Hoogkerk

Voetballende studenten in de Groninger Hoekstraat (2007).

Van de heilige Johan Cruyff weten we allemaal dat hij in het Amsterdamse Betondorp opgroeide en daar op straat voetballen leerde. Dat was in de jaren 50. Het aantal auto’s viel nog mee, langzamere voertuigen kon Cruyff gemakkelijk ontwijken. Of de buren het wel zo leuk vonden, weet ik niet. Er zal heus wel eens een bal door een raam zijn gegaan of in beslag zijn genomen.

Moest aan Cruyff en Betondorp denken, toen me vandaag een APV-artikel van de voormalige gemeente Hoogkerk onder de ogen kwam. Het spelen (gokken) om geld op de openbare weg was hier al verboden. Het college van B&W wilde nu, in april 1935, in één adem door het voetballen op straat verbieden. Zijn motivatie:

“Het mag voldoende bekend worden geacht, dat het verkeer langs de weg hiervan herhaaldelijk hinder ondervindt. Zozeer geeft men zich dikwijls aan dit spel, dat voorbijgangers voorzichtig moeten zijn om niet met de bal in aanraking te komen of zich de weg door de spelers te zien versperd. Ook eigenaren van aangrenzende percelen moeten het meermalen aanzien, dat de bal in tuin of soms ook tegen ruiten enz. wordt getrapt of geworpen. Het lijkt zeer nodig, hieraan paal en perk te stellen en te bevorderen, dat het voetballen plaats vindt op afgesloten terreinen ofwel terreinen, welke daarvoor meer speciaal zijn aangewezen.”

De Raad stemde in met het voorgestelde straatvoetbalverbod, maar de provincie deed dat niet. Althans niet wat betreft de plaatsing van dit verbod bij het verbod op het spelen om geld, omdat zodoende de suggestie zou worden gewekt dat alleen het voetballen om geld verboden was. De provincie achtte het voetbalverbod meer op zijn plaats bij het vechtverbod in een ander artikel van de Hoogkerker APV. En aldus geschiedde. De gemeenteraad van Hoogkerk trok zijn oorspronkelijke besluit in en besloot de APV als volgt aan te vullen:

“in artikel 30 wordt achter het woord “vechten” gelezen “voetballen”

Naderhand bleek dat men het voegwoordje ‘of’ voor ‘voetballen’ vergeten was, maar dat werd in een extra briefwisseling met de provincie alsnog rechtgezet.

Zo’n verbod op straatvoetbal markeert eigenlijk het moment dat voetbal in zo’n gemeente een heel brede volkssport geworden is. Wanneer zou het in Amsterdam oftewel Betondorp verboden zijn? Vast ook allang voor de oorlog. Ik denk dat er destijds in Nederland tal van gemeenten waren die voetballen op straat verboden. Die verboden zouden eigenlijk eens in kaart gebracht moeten worden. Het groeiende aantal stippen op die kaart staat dan voor de opmars, destijds, van de volkssport voetbal.

—

Bron: RHC Groninger Archieven, Toegang 1748 (archief voormaliger gemeente Hoogkerk) inv.nr. 1689 (mutaties APV).