Korhoenders in Groningerland, 1828
Geplaatst op: 16 januari 2019 Hoort bij: Dieren, Geschiedenis, Westerkwartier 5 reacties
Bij het doornemen van schoolmeestersrapporten uit 1828 viel me op dat sommige onderwijzers bij de vraag naar de “voortbrengselen des dierenrijks” ook jachtwild noemden, o.a. korhoenders/korhoenderen. Heb al die rapporten er maar even systematisch op doorzocht. Op de plekken, gemarkeerd door de rode stippen op de kaart werden korhoenders door de schoolmeesters gerapporteerd.
Het Westerkwartier, het Gorecht en Westerwolde springen eruit als leefgebieden van deze veel bejaagde vogel. Bij Scheemda, op het schiereiland van Winschoten, werden ze ook wel gezien. In alle gevallen ging het om hoger gelegen zand- en veengronden met nog vrij veel onontgonnen natuur en kleinschalige landbouw.
Een overdreven voorstelling van de aantallen moeten we ons maar niet maken. In Grootegast werd het korhoen zeer zelden gezien, in Opende ging het om enkele exemplaren, in Zevenhuizen waren ze vrij zeldzaam en in de buurt van Scheemda zag je ze weinig. In belendende streken als de Friese Wouden en Drenthe – waar nog veel meer hoogveen aan snee zou komen – waren de aantallen wellicht groter.
Een bijzondere vermelding verdient nog de schoolmeester van Doezum. Hij kwam met een volksetymologische verklaring voor de naam van de buurtschap Kornhorn:
het heeft ook zoo men zegt, zyn naam van de jagt ontleend; hier werden in vroeger tyden veel korhoenen gevangen of geschoten, en omdat dit wild, hier in menigten verkeerde, noemde men die hoek de Korhoek of Korhorn; nu zegt men gewoonlyk de Kornhorn.
Eind zeventiende eeuw is in stukken steeds sprake van Curringehorn. Dat duidt eerder op een familie- en een boerderijnaam.
groninganus 
kurringa werd later onder andere als Korringa geschreven en de familie Korringa stamde van oorsprong uit… juist ja, wat nu Kornhorn wordt genoemd. Oude plaatsnamen kunnen je op een dwaalspoor brengen, b.v. Lutjewold, niet Lieuwerderwolde, niet Lukaswolde, maar een streekje tussen Hoogkerk en Oostwold, maar vrijwel niemand wist meer van die naam. Of wat te denken van Suiderhuisterveendscheheide? Blijkt tegenwoordig Boelenslaan te heten dus als een schoolmeester een naam wenst te verklaren, gaat hij af op wat hem (as ik leig, leig ik in commmissie, dus als ik lieg hebben meer mensen tegen mij gelogen) als waarheid is verteld. Lutjewold en Boelenslaan heb ik van oude kaarten ontdekt, die als betrouwbaar beschouwd worden en zijn wat mij betreft waarheden.. Reina
Lutjewold staat ook wel op kaarten als Klein Oostwold. Het is de polder achter de Poffert (tussen de Poffert en de A7 ter hoogte van het Leekstermeer).
Is het toeval dat korhoenders overwegend daar voorkwamen waar geen dienstbodenbesteders waren?
Nee. Die besteders woonden bij na alleen in kleigebieden met grootschalige graanteelt. Die korhoenders houden van ongerept hoogveen met kleinschalige landbouw ernaast.
Precies. Dus geen toeval, maar pientere korhoenders 🙂