Liedjeszangers, -venters en -verkopers

Heb met %lied* en %liet* in Alle Groningers gezocht naar liedjeszangers, -venters en-verkopers, beroepsaanduidingen die doorgaans op hetzelfde neerkomen: het zingen van liederen of liedjes op jaarmarkten en langs huizen en boerderijen, in de hoop dat die liederen de toehoorders zo bevallen, dat deze een exemplaar van het gedrukte liedvel of de liedbundel afnemen. In totaal ben ik zo 28 vertegenwoordigers van die beroepsgroep op het spoor gekomen, die ik in bijgaande tabel heb ondergebracht.

In kolom 1 staan het jaar en de maand waarin de burgerlijke standsakte is opgemaakt met de melding van een liedjeszanger etc. Mei springt er qua aantal meldingen uit – blijkbaar is in die maand de beroepsgroep het meest actief. Het betreft de maand met de dienstbodenvakanties en de meikermis in de Stad.

In kolom 2 zie je de aard van de akte. In de grote helft van de gevallen gaat het om geboorteaktes, in de kleine helft om overlijdensaktes, terwijl slechts een enkele akte een huwelijk betreft.

In kolom 3 staan de namen van de liedzangers etc. In 17 gevallen gaat het om mannen, in 11 om vrouwen. Die vrouwen zijn in 8 gevallen ongehuwd, vaak met een kind waarvan de vader onbekend is. De leeftijden van de liedzangers etc. – zie kolom 4 – lopen uiteen van 24 tot 64 jaar.

Interessant is hun woonplaats, in kolom 5. In slechts een minderheid van 12 gevallen ligt die in Groningen, maar hierbij gaat het vooral om de latere meldingen. Vooral het veenkoloniale zuidoosten van de provincie (Stadskanaal, Zuidbroek) springt eruit. Maar meestal wonen de liedzangers elders en zwerven ze rond. Bij de elders gedomicilieerden komt Friesland 5 maal als woonplaats voor (Kollumerzwaag springt eruit), terwijl er 4 uit Holland (en dan met name Amsterdam) en 2 uit Gelderland komen. Van 5 liedzangers etc. zegt de akte dat ze zonder vaste woonplaats zijn – een van deze zwervelingen blijkt geboren in Friesland, een ander in Oost-Friesland.

Tot slot hun verblijfplaatsen: die liggen redelijk verspreid over de provincie Groningen. De nadere adressen, als ze genoemd worden, geven echter te denken. Achter de Muur en de Jonkerstraat zijn in de Stad min of meer achterbuurten, terwijl in het hospitaal, nosocomium of stadsziekenhuis gewoonlijk alleen de zeer armen baren en sterven – anderen willen er dood nog niet gevonden worden Qua platteland duiden plekken als Plaggenburg (een heidenederzetting bij Jipsinghuizen) of “in eene hut zonder nummer” onder Stadskanaal evenmin op een grote welstand. En verder wijzen de verblijfplaatsen buiten de provincie Groningen erop, dat het ook de autochtone liedzangers etc. niet ontbreekt aan zwerflust.